Elektronik Tebligat Olayı Ne Durumda?
Abdulmenaf Yakut
Vergi Müfettişi
Arapça asıllı ‘tebliğ’ kökünden gelen ‘tebligat’ kelimesi; sözlük anlamı itibariyle ‘bildirme ya da haber verme’ anlamına gelse de, hukuki bir terim olarak daha çok, kamu kurumlarının gerçekleştirdikleri ya da gerçekleştirecekleri yasal bir işlem hakkında karşı tarafı bilgilendirmek suretiyle, söz konusu resmi iş veya işlemlerin kesinleşmesini ya da kesinleşmesine giden süreci başlatmasını ifade etmektedir.
Değişik alanlarla ilgili mevzuatı düzenleyen farklı konularda, söz konusu alanı ilgilendiren boyutu itibariyle tebligat ve tebligata ilişkin hükümler mevcuttur. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve daha pek çok kanunda yer alan bu yöndeki hükümleri buna örnek gösterebiliriz. Bir de bu adı taşıyan, bu konuda çok daha temel hükümler içeren 1959 tarihli bir Tebligat Kanunumuz da var biliyorsunuz, 7201 sayılı.
Tebligata ilişkin iş ve işlemler bugüne kadar, ‘klasik’ diyebileceğimiz usul ve esaslar çerçevesinde, sözünü ettiğimiz bu kanunlarda yer alan düzenlemelerle yürütülegelirken; özellikle bilişim teknolojisindeki gelişmelerle birlikte bu alanda birtakım da yeni düzenlemelere gidilmiş ve bu konuda çıkarılan 19 Ocak 2013 tarih ve 6099 sayılı Tebligat Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla elektronik tebliğ olgusu hukuk hayatımıza esaslı bir biçimde girmiştir.
6099 sayılı Kanunun 1. maddesiyle;
– 7201 sayılı Tebligat Kanununun 1. maddesi, “Kazaî merciler, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayılı cetvelde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli idareler, (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlar, (IV) sayılı cetvelde yer alan sosyal güvenlik kurumları ile il özel idareleri, belediyeler, köy hükmî şahsiyetleri, barolar ve noterler tarafından yapılacak elektronik ortam da dâhil tüm tebligat, bu Kanun hükümlerine göre Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü veya memur vasıtasıyla yapılır.” şeklinde değiştirilmiş;
– 2. maddesiyle de, adı geçen Kanunun 7. maddesinden sonra gelmek üzere, “Tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye, elektronik yolla tebligat yapılabilir. Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunludur. Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır. Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir.” şeklindeki,‘Elektronik Tebligat’ başlıklı 7/a maddesi eklenmiştir:
Yürürlük maddesi dahil, toplam 19 maddenin 16’sında 7201 sayılı Tebligat Kanununa ekleme ya da değişiklik yapılmasının öngörüldüğü 6099 sayılı Kanunun geri kalan kısmında da verdiğimiz bu iki maddedekine benzer yeni ve/veya ilave hükümlerin yer aldığını görüyoruz.
Bu arada, 7201 sayılı Kanunun (6099 sayılı Kanunun 12. maddesiyle değişik)60 ıncı maddesinin vermiş olduğu yetkiye istinaden, elektronik ortamda yapılacak tebligatlara ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla, Adalet Bakanlığı tarafından 19.01.2013 tarih ve 28533 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe konulan Yönetmelikte elektronik tebliğe ilişkin esaslar belirlenmiştir.
Buna göre, öncelikle; e-tebligat gönderecek olan mercilerin PTT’den e-tebligat adresi almaları, bu sistemden yararlanacak muhatapların ise, e-tebligata elverişli bir Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) adresi edinmeleri gerekmektedir.
Öte yandan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunlu iken; gerçek kişilerle diğer tüzel kişilerin bu uygulamadan isteğe bağlı olarak yararlanabilecekleri öngörülmüştür. Bu nedenle, kendilerine elektronik yolla tebligat yapılması isteğe bağlı olan muhatapların, elektronik yolla tebligat almak istemeleri halinde, tebligat çıkarmaya yetkili merciler nezdindeki işlemlerinde elektronik tebligat adreslerini bildirmeleri gerekmektedir. Bu muhatapların, tebliğ çıkaran merciye bildirdikleri adreslerin elektronik tebligata elverişli olmaması halinde, bunlara, Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılacaktır.
Kendilerine zorunlu olarak elektronik yolla tebligat yapılması gereken ancak bunun için gerekli adresi edinmeyenlerin MERSİS’te kayıtlı olan tebligat adreslerine, elektronik tebligat adresi edinmeleri için başvuruda bulunmaları konusunda MERSİS’ten sorumlu kurum olan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından bildirim yapılacağı öngörülmüştür.
Kendilerine zorunlu olarak elektronik yolla tebligat yapılması gereken muhataplara, elektronik tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde, Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılacak olup söz konusu tebligatta, ayrıca, müteakip tebligatların elektronik ortamda yapılacağı bildirilecektir.
Elektronik tebligata konu mesajlar PTT aracılığıyla PTT’ye iletecektir. Elektronik tebligat, muhatabın elektronik tebligat adresine ulaştığı tarihi takip eden beşinci günün sonunda yapılmış sayılacaktır.
Elektronik tebligat yapılması zorunlu olan muhataplar, hizmet sağlayıcılarını değiştirebilirler, ancak bunların, tüzel kişiliğin sona ermesi ve benzeri haller dışında, elektronik tebligat hizmetinin kullanıma kapatılması için başvuruda bulunmaları mümkün değildir.
7201 sayılı Kanunda e-tebligat adresi alınmaması halinde uygulanacak bir cezai yaptırım öngörülmemiş olmakla birlikte, ilgili kurum ve kuruluşların tebligatlarında 7201 sayılı kanuna uymaları zorunludur. Diğer yandan 7201 sayılı Tebligat Kanununun 53’üncü maddesine göre, tebligat yapılması gereken hallerde, kendilerine veya başkasına ait isim veya adresleri yanlış bildirenler hakkında altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
E-defter ve e-fatura uygulamalarında olduğu gibi, Türkiye’nin mevcut hukuki ve teknik birikimi ve alt yapısı göz önünde bulundurulduğunda, erken bir adım olduğu söylenebilecek ve bu nedenle olsa gerek, yürürlüğe girdiği iki yıla yakın süreden beridir, uygulama zorunluluğuna tabi tutulan sermaye şirketlerinde bile tam devreye giremediğini gördüğümüz bu, elektronik tebligat sisteminin, erkence de olsa, şimdiden Ülkenin gündemine sokulmuş olması mutlaka yararlı olmuştur.
Ama her konuda olduğu gibi, hukuk alanında son derece önemli ve geniş bir yer tutan tebligat uygulamasında da, teknolojik gelişmelerin sunduğu imkânlardan azami ölçüde yararlanılabilmesi bakımından, buna hazır olmadığımız ya da bu iş için henüz erken olduğu gibi gerekçelere sığınmadan, yasalarda belirlenen takvimlerin öngördüğü pratik adımların geciktirilmeden atılmasında yarar vardır.
Bu noktada, başta devlet ve ilgili diğer kamu kurumlarıyla, en azından şu an itibariyle zorunlu uygulamaya tabi tutulmuş olan kesimler olmak üzere, medyaya ve hatta tüm toplum olarak hepimize önemli görevler düşmektedir.
