İş Ortaklığında Ortakların Vergisel Durumu

İş Ortaklığında Ortakların Vergisel Durumu

Abdullah Öztürk

Vergi Müfettiş Yardımcısı 

İş ortaklıkları 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 2. maddesine göre kurumlar vergisi mükellefidir. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 2/7’nci maddesinde iş ortaklıkları; sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları ile yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait veya bağlı iktisadi kamu kuruluşları ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler olarak tanımlanmıştır. 

İş ortaklıkları her türlü iş için kurulabilecektir. Bu işin yıllara sari inşaat işi olması şartı yoktur. Genellikle yıllara sari inşaat ve onarma işi için iş ortaklığı kurulmaktadır. Bu durumda KDV ve muhtasar beyannameler yanında, iş tamamlanmasa dahi her yıl kurumlar vergisi beyannamesi verilmesi gerekir. Ortaklarından bağımsız olarak mükellefiyet tesis ettiren iş ortaklıkları elde ettikleri kazançlar üzerinden Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesi gereğince % 20 oranında kurumlar vergisi ödemekle mükelleftirler.  Kurumlar vergisi mükellefleri geçici vergi kapsamındadır. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 2/7 ‘nci maddesine göre iş ortaklıkları münhasıran birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetlere ilişkin bir işin gerçekleştirilmesi için oluşturulabilir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120’nci maddesine göre bu tür işlerden sağlanan kazançlar geçici verginin kapsamı dışındadır. Bu nedenle iş ortaklıklarının söz konusu işler dışındaki faaliyetlerden oluşan bir kazançları bulunmadığı sürece geçici vergi mükellefi olmaları söz konusu değildir. Geçici vergi oranı kurumlar vergisi oranı olan %20’dir. İş ortaklığıbirden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat işi olması durumunda yapılan hakkediş ödemeleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatı oranı %3 olarak belirlenmiştir. Beyannamede gösterilen kazançlardan tevkif yoluyla kaynağında kesilmiş olan vergiler, hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilecek vergilerin beyanname üzerinde hesaplanan kurumlar vergisinden fazla olması halinde, mükellefin başvurusu ile vergi borçlarına mahsup veya iade edilir.

Gerçek kişi ortakların iş ortaklığından elde etmiş oldukları kar payı; Gelir Vergisi Kanunu’nun 75.maddesinin ikinci fıkrasının 2’nci bendinde“(3239 saylı Kanunun 57'nci maddesiyle değişen bent) İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıklarının ortakları ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir. Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan kârların ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nispetinde tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz.)” menkul sermaye iradı sayılmaktadır. Gerçek kişi ortaklara dağıtılan bu kar payları üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94 üncü maddesinin 6 ncı fıkrasının b-i fıkrası uyarınca, tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) % 15 vergi tevkifatı yapılır. Yapılan tevkifatı, iş ortaklığı muhtasar beyanname ile beyan ederek vergi dairesine öder. Gerçek kişilerin elde etmiş olduğu bu kar payının yarısı Gelir Vergisi Kanunu’nun 22.maddesine göre istisnadır. İstisna edilen tutar üzerinden 94’üncü madde uyarınca tevkifat yapılır ve tevkif edilen verginin tamamı, kar payının yıllık beyanname ile beyan edilmesi durumunda yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. İstisna sonrası kalan tutar Gelir Vergisi Kanunun 86/1-c maddesine göre vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyan edilmesi zorunludur. Gelir Vergisi Kanunun 121. maddesi uyarınca kesilen vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir. Tam mükellef kurumlar tarafından iş ortaklığından elde edilen kar payı iştirak kazancı olarak değerlendirilecektir. İştirak kazancı, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5 inci maddesinin 1 inci fıkrasının a bendi uyarınca kurumlar vergisinden istisnadır. Kurum öncelikle elde etmiş olduğu kar payını Tekdüzen Hesap Planına göre Gelir Tablosu Hesabı olan 640 İştiraklerden Temettü Gelirine kaydedecektir. Bu tutar Dönem Karı veya Zararında dikkate alındığından kurumlar vergisi beyannamesinde Ticari Bilanço Karı(Zararı) içinde yer alacaktır. Daha sonra kurumlar vergisi beyannamesinde Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler bölümünde İştirak Kazançlarından tutarın tamamını indirim konusu yapacaktır. İş ortaklığı zarar etmesi durumunda ortaklar bu zararı kendi beyannamelerinde indirim konusu yapamaz.

Kaynaklar:

1.      193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

2.      5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

3.      1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

4.      Saldıray SÖKMEN, İş Ortaklıkları, http://www.verginet.net/dtt/1/SaldiraySokmenSMMM-IsOrtakliklari_12397.aspx

5.      Enis ÇOBANOĞULLARI, İŞ Ortaklıklarının Vergi Kanunları Açısından Kurum ve Adi Ortaklık Statüsünde Değerlendirilmesi,http://www.mizandenetim.com/mizandenetim.php?sayfa_id=160&kategori_id=160&id=125&lng=1

Kaynak ► http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/abdullahozturk/002/