Recep BIYIK
Dünya Gazetesi
Yatırım teşvikleri dendiğinde çok değişik teşvikler akla gelebilir. Geçmişte çok sayıda yatırım teşviki uygulandı. Halen de yatırımları özendirmek için uygulanan çok sayıda destek unsuru yürürlükte. Yatırım teşviklerinden en etkili olanlarından birisi, yatırımcıya gelir ve kurumlar vergisi tasarrufu sağlayan, uzun yıllar yatırım indirimi istisnası olarak uygulanan, halen de indirimli gelir/ kurumlar vergisi oranı şeklinde uygulanan teşvik.
Bu iki teşvik unsuru özünde aynı. Yapılan yatırım harcaması tutarına bağlı olarak, belli bir oranda gelir/kurumlar vergisi tasarrufu sağlıyor. Sağladığı avantaj aynı ama uygulaması farklı. Yatırım indirimi teşviki vergi mevzuatına 1963 yılında girdi. 2006 yılında da kaldırıldı Ancak kullanılmayan indirim stoku nedeniyle hala beyannamelerde yer alıyor. Bir süre sonra hayatımızdan çıkacak.
Yatırım indirimi başlangıçta, bölgeler ve öncelikli sektörler dikkate alınarak, seçici bir teşvik unsuruydu. Esas olarak kalkınmada öncelikli yörelerde yapılan yatırımları özellikle teşvik etmeyi amaçlıyordu. Bu yörelerde yapılan yatırım harcamasının % 100’ünün matrahtan indirimi şeklinde uygulanıyordu. Diğer yörelerde indirim oranı daha düşüktü. Az bölgeli ve az oranlı, efektif bir teşvik unsuruydu. 1963 yılında başlayan yatırım indirimi teşvikinin son derece baraşılı sonuçlar yarattığını, hemen herkes kabul ediliyor. Özellikle normal yörelerden kalkınmada öncelikli yöre kapsamına alınan illerde yapılan yatırımlarla ilgili veriler, teşvikin etkin sonuçlara yarattığını gösteriyor.
Vergi mevzuatına giren ve uzun yıllar başarılı bir şekilde uygulanan yatırım indirimi, zamanla seçici olma özelliğini kaybetti. Kalkınmada öncelikli bölge sayısının bire indirilerek kapsamının genişletilmesi ve sektör ayırımının fiilen yapılmaması sonucu, yatırım indirimi neredeyse bütün illerde ve sektör ayırımı olmaksızın %100 uygulanır hale geldi. Dolayısıyla bütün yatırımların aynı ölçüde teşviki, yatırım indirimini teşvik olmaktan çıkarttı.
Seçiciliği kaybolan yatırım indirimi daha sonra ek amortisman niteliğinde bir uygulama haline dönüştürüldü. Teşvik belgesi de aranmaksızın, bütün yatırımlar için yatırım indirimi oranı %40’a indirildi. Ancak daha önceki uygulamada istisna tutarı üzerinden stopaj ödeniyorken, son uygulamada stopaj kâr dağıtımına bağlı hale getirildi.
En sonunda, seçiciliğini ve etkisini kaybeden yatırım indirimine tamamen son verildi.
Tasarruf ve yatırım ihtiyacı açık olan Ülkemizde yatırım teşvikinin olmaması söz konusu olamazdı. Bu gereklilik nedeniyle, yatırım indirimi benzeri bir teşvik 2009 yılında indirimli kurumlar vergisi oranı olarak yeniden girdi hayatımıza.
Yeni teşvik;
• Bölgeler itibariyle,
• Sektörler itibariyle,
• Yatırım yerinin organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgesi olup olmamasına göre,
• Yatırım büyüklüğü itibariyle,
• Stratejik bir niteliğinin olup olmamasına göre, seçici bir özelliğe sahip. Bu özelliği itibariyle olumlu bir yapı.
2009 yılından bugüne teşvik sürekli değiştirildi, geliştirildi. Bölge sayısı arttı, tercihler çoğaldı...
Kaynak ve Yazının Devamı ► http://www.dunya.com/kose-yazisi/yatirim-tesviklerinde-nereden-nereye/338026
