21/09/2017 TARİHLİ,4756824 SAYILI VE 4/1-(A) VE (B) KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN TAHSİS UYGULAMALARINDA TEREDDÜT EDİLEN HUSUSLAR KONULU GENEL YAZI
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK
KURUMU BAŞKANLIGI
Emeklilik Hizmetleri Genel
Müdürlüğü
Sayı : 98547999-010-E.4756824
Konu : 4/1-(a) ve
(b) Kapsamındaki Sigortalıların Tahsis Uygulamalarında Tereddüt Edilen
Hususlar.
21/09/2017
GENEL YAZI
551O sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bunların hak
sahipleri hakkında Kanunun 54 üncü ve 96 ncı maddeleri ile 2330 sayılı Nakdi
Tazminat Kanununun 4 üncü maddesine
ilişkin uygulamalarda;
Kanunun
96 ncı maddesiyle ilgili olarak; Kurumumuzdan gelir/aylık almakta olan
sigortalı/hak sahiplerine yersiz ödenen gelir/aylıkların tespitinde,
Kanunun
54 üncü maddesinde düzenlenen ve hak sahiplerine hak kazandıkları ölüm
gelir/aylıklarından tercih ettikleri gelir ve aylığın ödenmesine ilişkin tercih
sisteminin ne şekilde uygulanacağı ile tercih edilen aylıkların başlangıç
tarihinin tespitinde,
4/1-(a)
ve 4/1-(b) sigortalıları yönünde tereddüt yaşandığı ve farklı uygulamaların
yapıldığı yine, vazife malullüğü aylığı bağlanmış olan sigortalıların bu aylık
öncesi ve sonrası hizmetleri ile engellilik ve hastalık hallerinin sonraki
emeklilik işlemlerinde ne şekilde
değerlendirileceğine ilişkin 6495 sayılı Kanunla değişik 2330 sayılı
Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının uygulama usul ve esasları
belirlenmiş olup, anılan konulardaki işlemlerin aşağıdaki açıklamalar
doğrultusunda yapılması gerekmektedir.
1- Yersiz
Yapılan Gelir/aylık
Ödemelerinin Tespiti İle Tahsiline İlişkin
İşlemler
Bilindiği üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun
"'Yersiz Ödemelerin Geri Alınması" başlıklı 96 ncı
maddesi;
"'Kurumca
işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta
olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların
bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit
edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a)
Kasıtlı veya
kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye
doğru en fazla on yıllık sürede
yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı
tarihlerden,
b)
Kurumun hatalı
işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en
fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği
tarihten itibaren yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört
aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak
ödemelerde ise bu süre sonundan,
itibaren
hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa
bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri
alınır." hükmünü amirdir.
Buna
göre, tahsis uygulamaları yönünden yapılan yersiz aylık ödemeleri aşağıda
belirtilmiş olup, bunlar;
-
Aylığın iptali,
-
Aylık miktarının yanlış hesaplanması,
- Aylığın belirli bir
sürede sehven ödenmesi,
- Aylık başlangıcında
yapılan hatalar,
- Aylığın yanlış statüde bağlanması,
- Ölüm dosyalarında hak sahipleri arasında
muvafakat ve yersiz
ödemeler, şeklinde gruplandırılmıştır.
1.1. Aylığın İptali
Aylığın
iptali, sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından veya Kurumun
hatalı işlemlerinden kaynaklanan nedenlerle bağlanmaması gereken bir aylığın
bağlandığının tespit edilmesi sonucu, aylığın başlangıç tarihi itibariyle iptal
edilmesidir.
Aylığın
iptalinin, sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanması
durumunda; bağlanan aylık başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecek ve 551O
sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında yersiz
ödeme tespit tarihinden geriye doğru 1O yıllık sürede ödenen aylıklar tespit
edilerek tahsili yoluna gidilecektir.
Örnek 1: En son özel sektörde çalışırken Kurumumuza O1/04/2009
tarihinde yaşlılık sigortasından tahsis talebinde bulunan ve tarafına toplam
5135 prim ödeme gün sayısı üzerinden 01/05/2009 tarihi itibariyle 4/1-(a)
kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının 01/04/2017 tarihinde
dosyasının tetkikinde; aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan 900 günlük
hizmetin sahte olduğu tespit edilmiştir. 900 günlük hizmetin iptali sonucu
sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle aylık bağlama koşulları
oluşmadığından aylığın iptali gerekmektedir.
Bu
durumda, sigortalıya yapılan yersiz ödemeler sigortalının kasıtlı veya kusurlu
davranışından kaynaklandığından, 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendi gereğince yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 1O yıllık
sürede yapılan ödemelerin tespit edilerek;
01/04/2017-yersiz
ödeme tespit tarihi 10
01/04/2007
-Borç başlangıç tarihi
Sigortalıya 01/05/2009 tarihinden
itibaren aylık bağlandığından, bu
tarih itibariyle yapılan yersiz ödemelerin
borç kaydedilerek yasal faizi
ile tahsili gerekmektedir.
Aylık iptalinin Kurumun hatalı
işlemlerinden kaynaklanması durumunda; bağlanan aylık başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecek ve
551O sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendi kapsamında yersiz
ödeme tespit tarihinden geriye doğru 5 yıllık sürede ödenen aylıklar tespit
edilerek tahsili yoluna gidilecektir.
Örnek 2: En son kamu sektöründe çalışırken Kurumumuza
14/08/201O tarihinde yaşlılık sigortasından tahsis talebinde bulunan ve
tarafına toplam 5100 prim ödeme gün sayısı üzerinden 15/08/2010 tarihi
itibariyle 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının 15/05/2017
tarihinde dosyasının tetkikinde; aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan 450
gün hizmet süresinin başka bir sigortalıya ait olduğu anlaşılmıştır. Söz konusu
hizmet süresinin toplam prim ödeme gün sayısından düşülmesi halinde sigortalının
tahsis talep tarihi itibariyle aranan prim ödeme gün sayısı koşulu
oluşmadığından aylık alma hakkı düşmüştür.
Bu
durumda, sigortalıya yapılan yersiz ödemeler Kurumun hatalı işlemlerinden
kaynaklandığından, 551O sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendi gereğince yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 5 yıllık sürede
yapılan ödemelerin tespit edilerek;
15/05/2017 -yersiz
ödeme tespit tarihi
5
15/05/2012 -Borç
başlangıç tarihi
15/05/2012
tarihinden itibaren yapılan yersiz ödemeler borç kaydedilerek sigortalıya borcu
tebliğ edilecektir. Sigortalının borcunu tebliğ tarihinden itibaren yinni dört
ay içerisinde ödemesi halinde yapılan yersiz ödeme tutarı faiz uygulanmaksızın
tahsil edilecek, borcun yinni dört aylık süre dolduktan sonra ödenmesi halinde
ise yirmi dört aylık sürenin sonundan ödemenin yapıldığı tarihe kadar kanuni
faizi uygulanacaktır.
1.1. Aylık Miktarının Yanlış Hesaplanması
Bağlanan
aylığın miktarının yanlış hesaplandığının (sigortalının bazı hizmetlerinin
sonradan tespit edilmesi, başka sigortalılara ait hizmetlerin karışması,
aylığın hesaplanmasına esas gün ve kazanç bilgilerinin veya diğer bilgilerin
aylık bağlama programlarına yanlış girilmesi..vb) sonradan tespit edilmesi
halinde, öncelikle talep tarihi itibariyle aylık yeniden hesaplanarak
düzeltilecektir. Hesaplanan yeni aylık eski aylıktan;
-Yüksekse, aylık
başlangıç tarihi itibariyle hesaplanan
fark aylıklar ödenecektir.
-Düşükse,
yersiz ödemenin sigortalı veya Kurum hatasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı
tespit edilecektir. Yersiz ödemenin sigortalıların kasıtlı veya kusurlu
davranışlarından kaynaklanması durumunda; yersiz ödeme tespit tarihinden geriye
doğru 1O yıllık sürede ödenmesi gereken aylıklar ile ödenen aylıklar arasındaki
yersiz ödenen fark aylıklar için borç kaydı yapılacaktır. Yersiz ödemenin
Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanması durumunda ise tespit tarihinden
geriye doğru sadece 5 yıllık sürede ödenmesi gereken aylıklar ile ödenen
aylıklar arasındaki yersiz ödenen fark aylıklar için borç kaydı yapılacaktır.
Örnek 1: İlk işe giriş tarihi 01/01/1977 olan ve en son özel
sektörde çalışmakta iken 30/06/2007 tarihinde işten ayrılarak aynı tarihte tahsis
talebinde bulunan ve tarafına O1/07/2007 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı
bağlanan sigortalının aylık bağlama işlemi sonuçlandıktan sonra 1980-1982
yılları arasında 4/1-(a) kapsamında 645 gün hizmet süresi tespit edilmiştir.
Söz konusu hizmet süreleri dikkate alınarak sigortalının aylığı talep tarihi
itibariyle yeniden hesaplanmış ve aylık miktarı yükselmiştir. Sigortalıya aylık
başlangıç tarihi olan O1/07/2007 tarihi itibariyle Ol/07/2007-17/07/2017 süresi
fark aylıklarının (ödenmesi gereken aylıklar-ödenen aylıklar) ödenmesi
gerekmektedir.
Örnek 2: Sigortalılık başlangıç tarihi
Ol /10/1973 olan ve 4/1-(b) kapsamında
30/3/2005 tarihinde yaşlılık sigortasından
tahsis talebinde bulunan
sigortalıya O1/04/2005 tarihi
itibariyle aylık bağlanmıştır. Tahsis numarasının son rakamı
"9"dur. Kurum denetim elemanı
tarafından 22/06/2017 tarihinde
yapılan denetimde sigortalının
4/1-(a) kapsamında 1996-1998
tarihleri arasında (A) işyerinde geçen hizmetlerinin sahte olduğu tespit
edilerek söz konusu hizmetler iptal edilmiştir. Sigortalı iptal edilen
hizmetlere rağmen tahsis talebinde
bulunduğu 30/3/2005 tarihi itibariyle aylığa hak kazanma
koşullarını kaybetmediğinden aylıkları ödenmeye devam edilmekle birlikte, iptal
edilen hizmetler aylık hesaplama işleminde
dikkate alınmadan tahsis
talep tarihi itibariyle aylığı
yeniden hesaplanacaktır. Aylık
miktarının düşmesi halinde
sigortalıya yapılan yersiz
ödemelerin tespitinde; sahte hizmetlerin oluşması sigortalıların kasıtlı ve
kusurlu davranışlarından meydana geldiğinden, yersiz ödeme tespit
tarihinden geriye doğru 1 O yıllık sürede yersiz ödenen aylıklar için
borç kaydı yapılacaktır.
22/06/2017 -yersiz ödeme tespit tarihi 10
22/06/2007 -Borç başlangıç tarihi
Sigortalı için yeniden hesaplanan aylık eski aylıktan;
-Yüksek ise, aylık başlangıç tarihi itibariyle fark
aylık ödenecektir.
-Düşük
ise, sigortalıya 22/6/2007 tarihinden itibaren yersiz ödenen fark aylıklar
yasal faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
1.1. Aylığın
Belirli Bir Sürede
Sehven Ödenmesi
Aylığın
belirli bir sürede sehven ödenmesi yaşlılık aylıklarında aylığın yeniden
hesaplanmasını gerektirmekle birlikte ölüm aylıklarında hak sahiplerine ödenen
aylıklar yönünden aylık yeniden hesaplanmamaktadır. Sigortalılara aylık
bağlandıktan sonra tahsis talep tarihi itibariyle hak kazanma koşullarının
oluşmadığının öğrenilmesi veya aylık alırken aylıklarının kesilmesini
gerektiren şekilde çalışmaya başladıkları halde, bu durumun sonradan
anlaşılması hallerinde belirli bir süre sigortalılara yersiz aylık ödenmiş
olacaktır.
Sigortalıların
tahsis talep tarihi itibariyle aylığa hak kazanma koşullarının oluşmadığının
aylık bağlandıktan sonra anlaşılması ve bu durumun Kurumun hatalı işleminden
(hizmetlerin karışması, hizmet çakışmalarının daha sonra fark edilerek hizmet
iptallerinin yapılması, yaş, prim gün sayısı veya sigortalılık süresinin yanlış
tespit edilmesi vb.) kaynaklanması ve sigortalının daha sonraki bir tarihte hak
kazanma koşullarının oluştuğunun anlaşılması halinde, aylık başlangıç tarihi
itibariyle iptal edilmekle birlikte aylığa (yazılı talep koşulu aranmaksızın) hak kazanma
koşullarının sonradan oluştuğu tarihi tahsis talep tarihi gibi kabul edilerek
aylık bu tarih itibariyle yeniden hesaplanmaktadır. Yersiz aylık ödendiği
tespit edilen süreler; tespit
tarihinden geriye doğru 5 yıllık
sürede ise bunların tahsili yoluna gidilmekte, 5 yıldan önceki süreleri
kapsaması halinde ise yersiz ödeme çıkarılmamaktadır.
Sigortalıların
tahsis talep tarihi itibariyle aylığa hak kazanma koşullarının oluşmadığının
aylık bağlandıktan sonra anlaşılması ve bu durumun sigortalıların kasıtlı ve
kusurlu davranışlarından kaynaklandığının anlaşılması halinde ise yukarıda
"1.1. Aylığın İptali" bölümünde belirtildiği
şekilde aylık iptal edilerek, tespit tarihinden geriye doğru 1O yıllık sürede yapılan yersiz ödemeler
borç çıkartılacaktır.
Diğer
taraftan, yaşlılık aylığı alırken tüm sigorta kollarına tabi çalışmaya
başladıkları halde yaşlılık aylıkları ödenmeye devam edilenlerin aylıkları,
çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle kesilecektir.
Sigortalılara çalıştıkları dönemde yapılan yersiz ödemelerin sigortalıların
kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanıp kaynaklanmadığının tespitinde
1 aylık sürede durum değişikliğinin bildirim yükümlüğünün sigortalı veya
işveren tarafından yapılıp yapılmadığı hususu incelenecek ve sigortalı bildirim
yapmamış olsa bile işveren sigortalı işe giriş bildirgesini çalışılmaya
başlanılan tarihten itibaren 1 aylık süre içinde Kuruma göndermiş ise
yersiz ödeme sigortalı hatası kapsamında değerlendirilmeyecektir. Aynı
durum ölüm gelir/aylığı almakta iken çalışmaya başlayan ve bu durumu daha sonra
tespit edilen hak sahipleri için de uygulanacaktır.
Netice
itibariyle, yukarıda belirtilen durumlarda aylıkların kesilmesi veya yeniden ödenmeye başlanması gerekiyorsa bu
işlemler yapılmakla birlikte, yapılan yersiz ödemelerin sigortalıların kasıtlı
veya kusurlu davranışlarından kaynaklanması halinde, yersiz ödenen aylıkların,
yersiz ödemenin tespit tarihinden önceki 1O yıllık sürede bulunması halinde bu
sürede ödenen aylıklar için borç
kaydı yapılacak, 1O yıllık
süreden önceki sürelere
denk gelmesi halinde
ise herhangi bir borç
çıkarılmayacaktır. Yersiz ödemenin Kurumun hatalı işlemlerinden
kaynaklanması durumunda ise yersiz ödenen aylıkların, bu defa yersiz ödemenin
tespit tarihinden önceki 5 yıllık sürede olup olmamasına göre belirtildiği
şekilde işlem yapılacaktır.
Örnek 1: İlk işe giriş tarihi 13/09/1986 olan ve en son özel
sektörde çalışmakta iken 13/05/201 1 tarihinde işten ayrılarak 28/05/201 1
tarihinde tahsis talebinde bulunan ve tarafına O1/06/2011 tarihinden itibaren
yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının dosyasının 28/06/2017 tarihinde
incelenmesinde; tahsis talep tarihi itibariyle
25 yıllık sigortalılık süresi
koşulunun oluşmadığı, bu
Bu
durumda, yersiz ödemenin Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanması nedeniyle
sigortalının 25 yıllık sigortalılık süresini doldurduğu 13/09/2011 tarihi
tahsis talep tarihi olarak kabul
edilecek ve aylık bu tarih itibariyle yeniden hesaplanarak bu tarihi takip eden
aybaşı olan O1/10/2011 tarihi itibariyle aylık bağlanacaktır. Sigortalıya
yersiz yapılan ödemeler; yersiz ödeme tespit tarihinden 5 yıl
(Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanması nedeniyle) geriye gidilmek
suretiyle;
28/06/2017
5
28/06/2012
belirlenecektir. Sigortalıya 01/10/2011 tarihinden itibaren yeniden aylık
hesaplandığından, hesaplanan aylık, mevcut aylıktan düşük ise 28/6/2012
tarihinden itibaren sadece
fark aylıklar borç çıkarılacaktır. Aylık mevcut aylıktan yüksek ise herhangi
bir borç kaydı çıkarılmadan sadece fark aylıklar sigortalıya ödenecektir.
Örnek
2: Örnek 1
deki sigortalıya yersiz
aylık bağlanma sebebinin
Kurumun hatalı işlemleri yerine
sigortalının kasıtlı veya kusurlu hareketinden
kaynaklanmış olması durumunda yaşlılık aylığı başlangıç tarihi
itibariyle iptal edilecek ve yersiz ödeme tespit tarihi olan 28/06/2017
tarihinden geriye doğru 1O yıl gidilmek
suretiyle;
28/06/2017
10
28/06/2007
belirlenecektir. Yersiz ödemenin sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışından kaynaklanması
durumunda yeni talep şartı arandığından, sigortalı talepte bulunmadığı sürece
aylık bağlama işlemi yapılmayacak ve iptal edilen aylık O1/06/2011
tarihi itibariyle bağlandığından, aylık başlangıç tarihi itibariyle ödenen tüm
aylıklar adına borç çıkartılacak ve yasal faiziyle tahsil edilecektir.
Örnek 3: 04/09/201O tarihinde 4/1-(b) kapsamında iken ölen sigortalının
hak sahibi kız çocuğuna O1/10/201O tarihi itibariyle ölüm aylığı bağlanmıştır.
26/10/2017 tarihinde Kurum hizmet
kayıtlarında yapılan incelemede, kız çocuğunun 08/12/2010-15/01/2011 tarihleri
arasında 4/1-(a) kapsamında çalıştığı halde durum değişikliğini Kuruma
bildirmediği, işe giriş bildirgesinin de işveren tarafından çalışılmaya
başlanılan tarihten itibaren 1 aylık süre dışında verildiği anlaşılmıştır.
Bu
durumda, kız çocuğunun işe girdiği tarihi takip eden ödeme dönemi (tahsis
numarasının son rakamı 7) olan 25/12/201O
tarihi itibariyle aylığının
kesilmesi gerekmektedir. 551O sayılı Kanunun 35 inci maddesi gereğince
aylık almakta iken hak sahipliği koşulunu kaybedenlere taleplerini takip eden
aybaşından itibaren ölüm aylığı bağlanması gerektiğinden ve kız çocuğunun daha
sonra talebi bulunmadığından aylık bağlanmayacak ve yapılan yersiz ödemeler
sigortalı hatası kapsamında değerlendirildiğinden, yersiz ödeme tespit
tarihinden 1O yıl geriye gidilmek suretiyle tespit yapılacaktır.
26/10/2017
10
26/10/2007
belirlenmekle birlikte, kız çocuğunun aylığının 25/12/201O tarihi itibariyle
kesilmesi gerektiğinden 25/12/2010 tarihi itibariyle ödenen tüm aylıklar hak
sahibi adına borç kaydedilecektir...
Kaynak ve Genel Yazının Devamı ► https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/135887
