Eski Bir Şirket Hissesi Devralınırken Borçlarla İlgili Hangi Tedbirler Alınmalıdır?
Zekeriya Aslan
Yeminli Mali Müşavir
zekeriyaaslan@finansalymm.com
Özellikle, halı, iplik,
mobilya, bitkisel yağ, inşaat gibi sektörlerde faaliyet gösteren firmalarca son
günlerde yoğun olarak sorulan bazı sorular da;
“1-Limited ve anonim şirketlerde hisse devri
yapıldıktan sonra, mali tablolarda yer almayan çek ve senetler ile kayıtlarda
yer almayan teminatlardan yeni ortaklar (yeni hisse alanlar) sorumlu olabilir
mi?
2-Limited ve anonim şirketlerde hisse devri yapıldıktan
sonra, mali tablolarda yer almayan çek ve senetler ile kayıtlarda yer almayan
teminatlardan şirketin kendisi ile yeni kanuni temsilciler (Limited şirketlerde
şirket müdürü, anonim şirketlerde yönetim kurulu başkanı ve üyeleri) sorumlu
olabilir mi?
3- Mali tablolarda yer almayan çek ve senetler ile
kayıtlarda yer almayan teminatlardan şirketin sorumlu olmaması için hisse devri
sırasında hangi tedbirler alınmalıdır?
Şeklindedir. Sözü edilen
sorulara ilişkin açıklamalar 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun 329, 365, 371,
573, 549, 553, 602 ve 623.Maddelerinde yapılmış olup, özetle şöyledir:
1-Ticaret hukukun temel ilkelerinden birisi ortakların, şirketlerin özel
borçlarından dolayı sorumsuzluğudur. Nitekim
Türk Ticaret Kanununun 573/II. Maddesi uyarınca
limited şirket ortakları, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt
ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle yükümlüdür. Ticaret Hukukunda
ortakların bu sorumluluğuna “sınırlı sorumluluk” denilmektedir.
Bu sorumluluk uyarınca şirketin üçüncü kişilere olan borçlarından dolayı ve
şirket alacaklılarına karşı ortağın, hiçbir şekilde sorumluluğu ve bu borçları
karşılamak gibi bir mükellefiyeti bulunmamaktadır. Bir başka ifadeyle, şirket
alacaklıları, ortaktan doğrudan ya da dolaylı olarak kişisel herhangi bir
talepte bulunamaz.
Yine, Türk Ticaret Kanununun 329/II.Maddesi uyarınca
anonim şirket pay sahipleri sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile
şirkete karşı sorumludur.
Bu nedenle, limitet ve
anonim şirketlerde hisse devri yapıldıktan sonra, mali tablolarda yer almayan
çek ve senetler ile kayıtlarda yer almayan teminatlardan yeni ortaklar (yeni
hisse alanlar) sorumlu değildir.
2-
a-Anonim Şirketlerde Özel Borç Yükümlülüğü:
aa) Türk Ticaret Kanununun 365.Maddesi uyarınca
anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur.
ab)Türk Ticaret Kanununun 329.Maddesi uyarınca
anonim şirketler, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumludur.
ac)Türk Ticaret Kanununun 371/2.Maddesi uyarınca
anonim şirketi temsile yetkili olanların, üçüncü kişilerle, işletme konusu
dışında yaptığı işlemler de şirketi bağlar.
ad) Türk Ticaret Kanununun 371/5.Maddesi uyarınca
temsile veya yönetime yetkili olanların, görevlerini yaptıkları sırada
işledikleri haksız fiillerden şirket sorumludur.
b-Anonim Şirketlerde Cezai Sorumluluklar:
ba-Türk Ticaret Kanununun 549.Maddesi uyarınca
şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme,
bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili
belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış,
hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin saklanmış bulunmasından ve
diğer kanuna aykırılıklardan doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya
beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı hâlinde bunlara katılanlar
sorumludur. Bu maddeye aykırı hareket edenler, aynı kanunun 562/8.Maddesi
uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla
cezalandırılırlar.
bb-Türk Ticaret Kanununun 553.Maddesi uyarınca
yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler kanundan ve esas sözleşmeden doğan
yükümlülüklerini ihlal ettikleri takdirde, kusurlarının bulunmadığını
ispatlamadıkça, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar.
c-Limited Şirketlerde Özel Borç Yükümlülüğü:
ca) Türk Ticaret Kanununun 602.Maddesi uyarınca
limitet şirketler, borç ve yükümlülükleri dolayısıyla sadece malvarlığıyla
sorumlu tutulur.
cb)Türk Ticaret Kanununun 623.Maddesi uyarınca
şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketin
sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden
fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azından
bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir.
Buna göre;
- Limited ve anonim şirketlerde hisse devri yapıldıktan sonra, mali
tablolarda yer almayan çek ve senetler ile kayıtlarda yer almayan
teminatlardan şirketin kendisi malvarlığı ile sorumludur.
Yeni kanuni temsilciler (Limited şirketlerde şirket müdürü, anonim şirketlerde
yönetim kurulu başkanı ve üyeleri) sorumlu değildir.
-Anonim şirketlerde hisse devri yapıldıktan sonra, mali tablolarda yer
almayan çek ve senetler ile kayıtlarda yer almayan teminatların ortaya çıkması
halinde Türk Ticaret Kanununun 549.Maddesi uyarınca “gerçeğin saklanmış bulunması” fiili
işlendiğinden, aynı kanunun 562/8.Maddesi uyarınca eski yönetim kurulu üyeleri
hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
3- Mali tablolarda yer almayan çek ve senetler ile kayıtlarda yer almayan
teminatlardan şirketin sorumlu olmaması açısından ve mahkemelerde açılacak
davalar için kanıt oluşturmak amacıyla hisse devri sırasında aşağıdaki
tedbirler alınmalıdır:
a-Bastırılmış çekler
bankalardan bilgi alınmak suretiyle sayılarak kayıtlara göre verilen çek sayısı
ile birebir karşılaştırılmalıdır. Farklılığın bulunması halinde tutanak
düzenlenerek bu tutanak noter onayından geçirilmelidir.
b-Aşağıdaki hesap kalanları envanter defterine yazılarak noter onayından geçirilmelidir.
|
Aktif
Hesaplar
|
Pasif
Hesaplar
|
|
103-Verilen Çekler
|
320-420-Satıcılar
|
|
126-226-Verilen Depozito ve Teminatlar
|
321-421-Borç Senetleri
|
|
|
326-426-Alınan Depozito ve Teminatlar
|
|
|
327-Diğer Ticari Borçlar
|
|
|
331-431-Ortaklara Borçlar
|
|
|
335-Personele Borçlar
|
|
|
336-436-Diğer Çeşitli Borçlar
|
|
|
340-Alınan Sipariş Avansları
|
