Kıdem Tazminatı Taksitle Ödenebilir Mi?
Fiilen Ödenmeyen Kıdem Tazminatı Gider Yazılabilir Mi?
Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
arashan@ttmail.com
4857 sayılı İş Kanununun
120'nci maddesinde; ''25.8.1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 14'üncü
maddesi hariç diğer maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.'' hükmü yer almakta
olup işçinin ya da çalışanın kıdem tazminatı almaya hak kazanabilme şartlarının
düzenlendiği 1475 sayılı İş Kanununun 14'üncü maddesinde ise; ''Bu Kanuna tabi
işçilerin hizmet akitlerinin:
1. İşveren tarafından bu
Kanunun 25 üncü maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
2. İşçi tarafından bu
Kanunun 24 inci maddesi uyarınca,
3. Muvazzaf askerlik
hizmeti dolayısıyla,
4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan
yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
5506 sayılı Kanunun 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve
(b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı
kanunun geçici 81'inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen
sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi
istekleriyle işten ayrılmaları nedeniyle, feshedilmesi veya kadının evlendiği
tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya
işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten
itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence
işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir hükmü bulunmakta olup,
yukarıda belirtilen sebeplerle iş sözleşmesi feshedildiği tarihte İş Kanunu ve
Yargıtay uygulamaları gereğince kıdem tazminatı peşin ve defaten (bir defada)
ödenmesi gereken alacaklardandır. Ancak Kıdem tazminatı bazı nedenlerden dolayı
ödenmesi gereken zamanda ödenmemekte veya ödenememektedir. 1475 sayılı İş
Kanunu'nda, kıdem tazminatının ödenmesinin gecikilmesi halinde faiz özel olarak
belirlenmiştir. Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi halinde ise mahkemece
faize hükmedilmektedir. Mahkemece, ihbar ve diğer işçilik hakları için temerrüt
tarihinden veya (temerrüdün ispat edilememesi halinde) davanın açıldığı
tarihten itibaren kanuni faize hükmedilmektedir. Ancak bu faiz oranı kıdem
tazminatı için akdin feshinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz
olarak belirlenmektedir.
Kıdem
Tazminatı Taksitle Ödenebilir mi?
İşçi ve işverenin
aşağıda belirtilen şartlarda anlaşmaları durumunda, Kıdem tazminatının çek veya
senetle taksitler halinde ödenmesi olanaklı bulunmaktadır
*İşçinin taksitle ödemeyi kabul etmesi onun imzasına bağlıdır.
Kabul etmezse işveren tarafından hakları PEŞİN ödenmelidir.
*‘Borcun taksitle ödenmesi konusunda yapılan anlaşma
aksi öngörülmemişse, kural olarak, işçinin faiz talebinden vazgeçtiğini kapsar.
Ancak, bu sonuç işverenin taksit anlaşmasına uygun hareket etmesine bağlıdır.
İşverenin taksitlerden birini zamanında ödememesi halinde işçinin faizle ilgili
feragati geçersiz hale gelir ve yalnızca ödenmeyen taksit için değil, bütün
alacak için faiz talep hakkı doğacaktır. Bu halde ödenmiş olan önceki
taksitlerin öncelikle faiz ve masraflara mahsubu gerekecektir. Kuşkusuz taksit
sözleşmesinin işçinin serbest iradesi ile meydana gelmiş olması
gerekir.’9.Hukuk Dairesi Esas: 2009/49361 Karar: 2010/3057
*İşçiye taksitle ödeme zorla dayatılmışsa işçi buna
mecbur edilmişse şartları varsa işçi bu taksitle bağlı değildir bunun için de
dava açılması gerekir
. Kıdem tazminatının taksitlendirilerek ödenmesi halinde, gecikme faizleri
ödeme tarihleri dikkate alınarak hesaplanır. Yargıtay'a göre, işçi taksitler
halinde ödenen kıdem tazminatı için geçmiş günler faizi isteyebilir. Ancak, bu
istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi (çekince) kayıt konularak alınmış
olması gerekir. Yargıtay bir kararında (Yargıtay 9. H.D.
E.1988/552,K. 1988/2731,T.8.3.1988) kıdem tazminatının taksitle ödenmesi
halinde ihtirazi kayıtla alınan kısımlar için iş sözleşmesinin sona erdiği
tarihten itibaren faiz istenebileceğini hükme bağlamıştır.
Sonuç olarak ; Kıdem Tazminatı peşin ve defaten
ödenmeli, İşverenin taksitle Ödeme hakkı kanunda bulunmamaktadır. Taksitle
Ödenmesi ancak çalışanın serbest kabulü ve imzası ile mümkündür
Taksitle
Ödenen Kıdem Tazminatının Gider Yazılması Gereken Dönemler
Sözleşmesi feshedilen
işçiler için hesaplanan kıdem tazminatının bir kısmının, ileriki tarihlerde çek
veya senet ile ödenmesi durumunda, kıdem tazminatlarının ne zaman gider
yazılacağı hususunda tartışma söz konusu olmuştur.
1- Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesindeki özelge havuzundaki;
20/03/2015 tarihli, 84098128-120.01.02.07[40-2013-3]-143sayılı özelgesinde
“Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; kıdem ve ihbar
tazminatının gider kaydı konusunda Gelir Vergisi Kanununun 40'ıncı maddesinde
özel bir hüküm olmamakla birlikte maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendi çerçevesinde kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi
için İş Kanununa göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak edilen
kıdem tazminatının da işçiye ödenmiş olması gerekir. Tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem tazminatının gider
yazılması mümkün değildir. Bu nedenle, iş akdinin fesih
sözleşmesi ile sona erdirilmesi veya mahkeme kararı dolayısıyla şirketiniz tarafından
çalışanlarınıza ödenecek kıdem ve ihbar tazminatı giderlerinin, yukarıda yer alan hükümler çerçevesinde ödemenin yapıldığı dönemde
kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
Denilmekte olup ayrıca,
Gelir İdaresi sözleşmesi feshedilen işçiler için hesaplanan kıdem
tazminatının ödendiği tarihte gider yazılması gerektiğini yönünde görüşler
vermektedir. Buna göre; GVK 40/3. maddesinde ; “İşle
ilgili olmak şartıyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden
ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar” gider olarak dikkate alınabilir
denildiği için kıdem tazminatının da gider olarak dikkate alınabilmesi için
mutlaka ödenmiş olması gerekir.
Bu nedenle kıdem tazminat tutarlarının, ödemenin
yapıldığı vade tarihi itibariyle kurum kazancının tespitinde indirim konusu
yapılması gerekmektedir. (Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesindeki
özelge havuzundaki; 23/02/2012 tarihli, B.07.1.GİB.4.34.16. 01-KVK 6-719 sayılı
özelgesi ) gibi Gelir İdaresinin birçok özelgesi bulunmakta olup uzman görüşü olarak; vergi matrahının
tespitinde kıdem tazminatının ödendiği tarihte gider yazılması gerektiğini
şeklindedir.
