Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluk Halleri İle Yönetici Sorumluluk Sigortası
Onur Çelik
Yeminli Mali Müşavir
onurr.celik@gmail.com
Anonim şirket yönetim
kurulu üyeleri ve yöneticileri için sorumluluk halleri, Türk Ticaret Kanun’unda
(TTK) sayılan genel sorumluluk hallerinin haricinde özel sorumluluk hallerini
de kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Bunlar müzakereye katılma yasağı, şirketle
işlem yapma, borçlanma ve rekabet yasağı, belgelerin ve beyanların kanuna
aykırı olması, sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin
bilinmesi, değer biçilmesinde yolsuzluk, mali durumun bozulması ve iflastan
kaynaklanan sorumluluk halleridir.
TTK dışında, Amme
Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun, Gümrük Kanunu, Sermaye Piyasası
Kanunu, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, Çevre Kanunu, İş Kanunu ve Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gibi birçok özel düzenlemede yönetim
kurulu üyelerinin ve yöneticilerin sorumlu olabilecekleri haller
düzenlenmiştir. Örnek verilecek olur ise;
i) Yönetim Kurulu Üyelerinin Vergi Borçlarına Karşı Sorumluluğu:
Anonim şirketin vergi yükümlüsü veya sorumlusu
olması halinde vergi ödevleri kanuni temsilcileri tarafından yerine getirilir.
Yönetim kurulu üyeleri amme alacağının ödenmesinden, görev yaptıkları döneme
ilişkin olarak, şirketin varlığından tamamen veya kısmen alınamayan vergi ve
buna bağlı alacaklar için, şahsi mal varlıkları ile sorumlu olacaklardır.
ii) Yönetim Kurulu
Üyelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) Sigorta Primi Borçlarına İlişkin
Sorumluluğu:
Şirketin SGK’ya olan sigorta primi, genel sağlık sigortası pirimi,
işsizlik sigortası primi, idari para cezası, gecikme cezası ve gecikme zammı
borçlarından dolayı, görev yaptıkları döneme ilişkin olarak, şirket yönetim
kurulunun tüm üyeleri, üst düzeydeki ilgili yönetici veya yetkilileri şirket
tüzel kişiliği ile birlikte müşterek ve müteselsil sorumludurlar.
iii) İş Kazası ve Hastalık
Bakımından İşverenin Sorumluluğu:
İş kazası ve meslek hastalığı, iş güvenliği
mevzuatına aykırı hareketler sonucu meydana gelen diğer zararlar dolayısıyla,
SGK tarafından sigortalıya veya hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması
gereken ödemeler işverene ödettirilir.
iv) Rekabet Kanunu
Kapsamında Sorumluluklar:
Rekabet Kanunu’nda yer alan “Rekabeti Sınırlayıcı
Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar”, “Hakim Durumun Kötüye Kullanılması”
“Birleşme veya Devralma” gibi yasaklanmış davranışlarda bulunan kurumlara
Rekabet Kurulu tarafından yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde onuna kadar
idarî para cezası verilebilir.
Para cezaları verilmesi
halinde, ihlalde belirleyici etkisi saptanan yöneticilerine ya da çalışanlarına
kuruma verilen cezanın yüzde beşine kadar idarî para cezası verilir.
Söz
Konusu Sorumluluklardan Kaynaklanabilecek Risklere İlişkin Yönetici Sorumluluk
Sigortası
Yönetici sorumluluk
sigortası, yönetim kurulu üyelerinin ve sigortalı olan yöneticilerin şirkete
karşı olan hizmet sözleşmelerinin gereğini ifa ederken ve bunun yanında
kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ifa ederken, sigorta
sözleşmesi yapılmadan önce veya geçerlilik süresi içinde kusurlarıyla şirkete
vermiş oldukları zararlardan ötürü karşılaşacakları taleplere karşı teminat
verilen bir sorumluluk sigortası türüdür.
Ülkemizde yönetici
sorumluluk sigortası konusunda genel şartlar mevcut olmadığı için, yönetici
sorumluluk sigortası güvencesi, uygulamada, mesleki sorumluluk sigortası genel
şartlarına (Yeminli Mali Müşavir, Avukatlık, Hekimlik Mesleki Sorumluluk
Sigortası gibi) özel şartlar eklenmek suretiyle verilmektedir.
Yönetici Sorumluluk
Sigortası, yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin yukarıda sayılan
sorumluluklarının yanı sıra bu iş ve işlemlerden dolayı oluşabilecek muhtemel
zararları teminat altına almak amacıyla TTK’nın 361’inci maddesinde de
düzenlenmiştir. Düzenlemede yönetim kurulu üyelerinin, görevlerini yaparken
kusurlarıyla şirkete verebilecekleri zarar, şirket sermayesinin yüzde yirmi
beşini aşan bir bedelle sigorta ettirilmiş ve bu suretle şirket teminat altına
alınmışsa, bu husus halka açık şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulunun ve ayrıca
pay senetleri borsada işlem görüyorsa borsanın bülteninde duyurulacağı ve
kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk değerlendirmesinde dikkate alınacağı
belirtilmiştir.
TTK’da yer alan
düzenlemeden anlaşılacağı üzere yönetici sorumluluk sigortası özendirici
mahiyette olup (zorunlu değil), yönetim kurulu üyelerinin görevlerini yerine
getirirken şirkete verebilecekleri zararların güvence altına alınması konusunda
tedbir alıcı niteliktedir.
Ancak şirket halka açık
bir anonim şirket ise, SPK düzenlemeleri gereği zorunlu olarak yönetici
sorumluluk sigortası yaptırılmalı ve söz konusu rizikolar karşısında şirketin
koruma altında olduğu pay sahiplerine ve potansiyel yatırımcılarına
duyurulmalıdır.
