Tasfiye, Devir Değiştirmede Enflasyon Düzeltme Farkları ve Vergileme
Akif Akarca - Dr. Mehmet Şafak
Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298'inci maddesi 5'inci fıkrasına göre; pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz. Bu gün yazımızda tasfiye, devir, nevi değiştirme gibi özel durumlarda bu hükmün nasıl uygulanacağı üzerinde duracağız.
Başka bir hesaba nakledilme neyi ifade eder
Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakil edildiği veya işletmeden çekildiği takdirde vergiye tâbi tutulur. Sermaye düzeltmesi olumlu farklarının ortaklar cari hesabına, diğer gelir- gider hesaplarına aktarılması,... vb. işlemler sonucu işletme dışına çıkarılması durumunda vergileme yapılacağı anlaşılmaktadır. Uygulamada konuya ilişkin bazı tereddütler oluşmuştur. Bu nedenle Maliye Bakanlığı’nca özelgeler verilmek suretiyle görüş açıklanmıştır. Verilen bir özelgede; "Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının diğer olağandışı gelirler ve kârlar ile diğer olağandışı giderler ve zararlar hesabına aktarılması mümkün bulunmakla beraber bu durum enflasyon fark hesaplarının başka bir hesaba nakledilmesi olarak addedileceğinden bu işlemlerin yapıldığı dönemin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi tutulacağı açıklanmıştır.
Bir diğer özelgede ise öz sermaye enflasyon farklarının başka bir hesaba virmanı veya ortaklara hisseleri oranında dağıtılması halinde dağıtım yapıldığı veya başka bir hesaba virman yapıldığı dönemde vergilendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
İşlemin yapıldığı dönemin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin ifadesi, bu dönemde diğer faaliyetler dolayısı ile zarar söz konusu olsa ya da indirim ve istisnalar nedeniyle vergi matrahı oluşmasa dahi dağıtılan ya da başka bir hesaba aktarılan tutar üzerinden vergi hesaplanacağı anlamına gelmektedir.
Şirketin tasfiye edilmesi
Öz sermaye kaynaklı enflasyon farkları sermayeye eklendikten sonra ya da sermayeye eklenmeden bir kurum tasfiyeye girmek durumunda kalabilir.
Öz sermaye kaynaklı olumlu enflasyon farklarının kurumun sermayeye eklenmesinden önce tasfiyesi halinde öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen değer olarak addedilmek suretiyle vergiye tabi tutulması gerektiği söylenebilir. Vergi idaresinin özelgelerle açıkladığı görüşü de bu yöndedir.
Öz sermaye olumlu enflasyon farklarının sermayeye eklenmiş olması durumunda da İdarenin görüşü benzen niteliktedir. Verilen özelgelere göre; daha önce sermayeye eklenmiş olan pasif kalemlere ait enflasyon fark hesaplarının, şirketin tasfiye edilmesi sebebiyle ortaklara dağıtılması halinde, işletmeden çekilen tutarların öncelikle kurumlar vergisine tabi tutulması, vergi sonrası dağıtılan kazancın da kar dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulması gerekmektedir; şeklindedir.
Ancak sermayeye eklenmiş olan yukarıda belirtilen enflasyon farklarının kurumun tasfiye edilmesi nedeniyle kurumlar vergisine ve gelir vergisine tevkifatına tabi tutulması için yeterli dayanağını ortaya koymak gerekir. Vergi kanunlarımızda, esas itibariyle, yeniden değerleme fonu, enflasyon farkları, iki yıldan fazla elde tutulan taşınmazlarla iştirak hisselerinin satışından doğan karların %75 inin vergiden istisna edilmesi dolayısıyla oluşan fonların sermayeye eklenmesi teşvik edilmiştir. Daha önceki yazılarımızda bu konular üzerinde durulmuştu.
Devir halinde uygulama
Bilindiği gibi Kurumlar Vergisi Kanunu’nun devirle ilgili hükmüne göre..
Kaynak ve Yazının Devamı ► http://www.dunya.com/tasfiye-devir-degistirmede-enflasyon-duzeltme-farklari-ve-vergileme-159710yy.htm
