Recep BIYIK
Dünya Gazetesi
En başta söyleyeyim, istihdam vergisi diye bir vergi yok. Ancak istihdam vergisi gibi algılanan bir vergi var. Ücretlerden kesilen gelir vergisi stopajı. Bu algı kendiliğinden oluşmuş da değil. Vergi mevzuatı bu sonucu yaratmış. Nasıl olmuş, ne olmalı, ücretli bunu ister mi, bir bakalım.
Temel vergileme yöntemi stopaj
Öncelikle, birisi bütün gelirlerin vergilemesiyle, ikincisi ücretlerin vergilemesiyle ilgili olarak iki genelleme yapalım.
- Gelir vergisi beyana dayanana bir vergi. Gelir Vergisi Kanunu, kanunda aksine hüküm olmadıkça, bütün gelirlerin yıllık beyannamede toplanmasını ve beyanını öngörüyor. Ancak kanunda o kadar çok aksine hüküm var ki, temel vergileme sistemi stopaj yoluyla vergilemeye dönüşmüş. Gelir vergisi tahsilatının %90’dan fazlası stopaj yoluyla ödenen vergilerden oluşuyor.
- Ücretler esas olarak stopaj yoluyla nihai olarak vergilendiriliyor. Gelir İdaresi’nin internet sitesinde yer alan verilere göre, 2013 yılı için beyanname veren ücretli sayısı 6 bin 500 civarında. Bu veriye dayanarak ücret gelirlerinin temel vergileme sisteminin stopaj olduğunu söylemek mümkün.
Stopaj yoluyla nihai olarak vergileme vergi yönetimine ve vergi dairelerine bazı kolaylıklar sağlıyor. Gelir sahiplerinden ayrıca beyanname kabul etmek zorunda olmuyorlar. Sayıca daha az ve daha kurumsal işletmelerden vergiyi kaynakta topluyorlar. Gelir sahipleri de çoğu zaman gelirinin kendisine ödenirken vergilendirilmesini ve ayrıca yıllık beyanname istenmemesini tercih edebiliyorlar. Gelir sahipleri kayıtlı mükellef olmayı sevmiyor. Vergi alınsın ama mükellefiyet kaydı olmasın istiyor insanlar. Bir çok kişinin bu durumu açıklayacak bir hikayesi de vardır muhtemelen.
Çalışanın vergisi mi istihdam vergisi mi?
Ülkemizde iş akitleri genel olarak net ücret üzerinden yapılıyor. İşe alımlarda taraflar net ücret konuşuyorlar, net ücret üzerinden anlaşıyorlar. Vergi yukarıda özetlediğim gibi işveren tarafından ödeniyor. Bütün bu uygulamalar nedeniyle, ücretli vergi ödediğinin farkına varmıyor, işveren haklı olarak ödediği vergiyi kendisine ait istihdam vergisi gibi görüyor. Stopaj yoluyla nihai vergileme, anlaşılabilir gerekçelerle ücretli için tercih edilebiliyor. Ancak beyanname verilmemesi bazı hakları kısıtlayabiliyor veya ortadan kaldırabiliyor.
Ücretlerin beyanı
Tek işverenden alınan ücretler, tutarına bakılmaksızın beyan dışı. Alınan ücretin brüt tutarı üzerinden, gelir vergisi tarifesine göre %35’e varan oranda kesilen vergi nedeniyle, tek işverenden alınan ücretler tam olarak vergilendirilmiş oluyor. Beyannamede yapılabilecek indirimler stopaj hesaplamasında dikkate alınmadığından, aslında olması gerekenden de ağır bir vergileme var bu ücretlerde.
Birden fazla işeverenden alınan ücretlerde, ikinci işverenden alınan ücret belli bir tutarı (2016 yılı için 30.000 lira) geçmiyorsa, beyanname verilmiyor. İkinci işverenden alınan ücret bu tutarı geçerse, bütün ücret gelirlerinin toplanarak beyan edilmesi gerekiyor. Bu durumda beyanname üzerinde yapılabilecek indirimlerin yapılması mümkün.
Tasarıda ücretlerin vergilemesi
Önceki Hükümet döneminde TBMM’de görüşmeleri başlayan Gelir Vergisi Kanunu tasarısında, ücretlerin vergilemesinde bazı değişiklikler öngörülüyor. Tasarıya göre, birden fazla işverenden ücre alanların, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamı 26.000 lirayı aşması durumunda beyanname verilmesi gerekiyor. Tasarıyla tek işverenden ücret alanların da ücret toplamının 94.000 lirayı aşması halinde beyanname vermesi öngörülüyor. Bu tutarlar Tasarının Meclis’e sevk edildiği 2013 yılı rakamları. 2016 vergi tarifesine göre bu tutarları sırasıyla 30.000 ve 110 bin lira olarak almak gerekiyor. Görüldüğü gibi tasarı...
Kaynak ve Yazının Devamı ► http://www.dunya.com/istihdam-vergisi-164581yy.htm
