Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (Etbis) ve Bildirim Yükümlülükleri Uygulaması

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (Etbis) ve Bildirim Yükümlülükleri Uygulaması

Yusuf Özer
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
yusuf@ozerymm.com

Özet

İnternet üzerinden satış yapan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar ile Tebliğde belirtilen diğer gerçek veya tüzel kişilerin, taraf oldukları e-ticaret işlemlerine(B2B, B2C, B2G) ilişkin olarak kayıt ve bildirimlerin yapılabilmesi, elektronik ticaret verilerinin toplanması ve bu verilerin işlenerek istatistiki bilgilerin üretilmesi amacıyla 01.12.2017 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) uygulaması başlamıştır.

Buna göre 01.12.2017 tarihi itibarıyla faaliyette olan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar, bildirim yükümlülüğü altına alınan konuları, söz konusu tarihten itibaren otuz gün içinde yerine getireceklerdir.

01.01.2018 tarihinden itibaren ve mutat olmak üzere ödeme ve elektronik para kuruluşları, bankalar, Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi, kargo ve lojistik işletmecileri, elektronik ticaret altyapı sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcıları ise internet üzerinden yapılan sözleşme ve verilen siparişlere ilişkin Bakanlıkça detayları belirlenen ve anonim hale getirilmiş istatistiki bilgileri her aya sisteme bildireceklerdir. Bu minvalde bir aya ait bilgiler  takip eden ayın son günü saat 24:00’e kadar sisteme aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler: ETBİS, e-ticaret, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar

A.Giriş

e-Ticareti kayıt altına almak suretiyle daha sağlıklı ve güvenilir bir hale dönüştürmek kullanıcıların her türlü tereddütlerini gidermek ve nihayetinde e-ticaretin gelişimine katkı sağlamak amacıyla internetten satış yapan hizmet sağlayıcılar ve aracı hizmet sağlayıcılar ile Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ[1](bundan sonra Tebliğ, şeklinde anılacaktır.)’de belirtilen diğer tüzel kişilere elektronik ticarete yönelik bildirim yükümlülükleri getirilmiştir.

İnternet üzerinden mal veya hizmet satışına yönelik sözleşme yapılmasını veya sipariş verilmesini sağlayan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar ile Tebliğde belirtilen diğer gerçek veya tüzel kişilerin elektronik ticarete ilişkin kayıt veya bildirim yükümlülüklerine ilişkin Tebliğ’de belirlenmiş usul ve esaslar, makalemizin konusunu oluşturmuştur.   

B.ETBİS Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar

1. Kapması Amacı ve Kapsamı Hakkında

e-Ticaret yapanların sayısının ve elektronik ticaret hacminin artırılabilmesi için öncelikli olarak tüketicilerin güven algısının iyileştirilmesi ve elektronik ticarette güven ortamının tesis edilmesi amacıyla anılan Tebliğ kapsamında Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) oluşturulmak suretiyle 11.08.2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

Bu tebliğ uyarınca, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde  oluşturulan Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS)  uygulaması ile e-ticarete taraf satış platformlarına, elektronik ticaret işlemlerini gerçekleştirdikleri ağ üzerinde bulundurmakla yükümlü oldukları genel bilgileri, sözleşme öncesinde ve sipariş sürecinde alıcılara sunmaları gereken bilgileri ETBİS’e bildirim yükümlülüğü getirilmiştir.

Bu sayede, e-ticaret yaptığını bildiren işletmeler kayıtlı hale gelecek ve e-ticaret işletmelerinin ulaşılabilir olmasına imkân sağlanacak ve kayıt dışılığın önüne geçilecektir.

2.ETBİS Uygulaması ile Bildirim Yükümlülüğü Kapsamına Dahil Edilenler ile Edilmeyenler

2.1 Dahil Edilenler:

     1.    Kendilerine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren hizmet sağlayıcılar.

     2.    Aracı hizmet sağlayıcılar.

     3.    Yurt içinde yerleşik olup yurt içinde elektronik ticaret faaliyetinde bulunmamakla birlikte yurt dışında yerleşik bir aracı hizmet sağlayıcı üzerinden sözleşme yapan veya sipariş alan hizmet sağlayıcılar.

Söz konusu gerçek veya tüzel kişilerin bildirim yükümlülüğü sürekli değildir. Bu mükellefler faaliyete başlamadan önce bir sefer ETBİS’e kayıt olmak suretiyle bildirim yükümlülüğü yerine getirilecek, veri tabanında mevcut olan kayıt bilgilerinde sonradan değişiklik olması halinde veya Elektronik ticaret faaliyetini sona erdiren hizmet sağlayıcılar ile aracı hizmet sağlayıcılar bu durumu faaliyetlerinin sona erdiği tarihten itibaren otuz gün içinde içerisinde bildirim konusu edilecektir.

Aşağıda belirtilen mükelleflerin bildirim yükümlülükleri ise süreklidir.

Buna göre,

       1.    Ödeme ve elektronik para kuruluşları,

       2.    Bankalar,

       3.    Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi,

       4.    Kargo ve lojistik işletmecileri,

       5.    Elektronik ticaret altyapı sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcıları

internet üzerinden yapılan sözleşme ve verilen siparişlere ilişkin bilgileri aylık dönemler halinde ETBİS’e bildirecektir.

Bildirimi yapacak bu kişilerin MERSİS[2] ve ETBİS üzerinden doğrulamaları sağlanacak olup bu sistemler üzerinden doğrulanmayan kişilerin kaydı yapılmayacaktır.

Bu kapsamda bildirim yükümlülüğü getirilen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların kim olduğu e-Ticarete ilişkin esas ve usulleri düzenlemek amacıyla çıkarılan Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun[3]unda yapılmıştır. Buna göre,

Hizmet sağlayıcı: elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişilerdir. Buna göre sahip olduğu veya kiraladığı server üzerinden, imal ettiği veya satın aldığı ürünleri, alıcısı ile yüz yüze gelmeksizin internet üzerinden doğrudan satışını gerçekleştiren(B2C, B2B) tüm e-ticaret siteleri sahibi gerçek ya da tüzel kişiler hizmet sağlayıcı olarak söz konusu bildirim yükümlülüğü kapsamında değerlendirileceklerdir.

Aracı hizmet sağlayıcı: Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri belirlemektedir. Örneğin: n11, markafoni, gittigidiyor, hepsiburada, vb. aracı hizmet sağlayıcılar söz konusu bildirim yükümlülüğü kapsamında değerlendirileceklerdir.

​​​​​​​2.2 Dahil Edilmeyenler:

ETBİS uygulaması kapsamında bildirim yükümlülüğüne dahil edilmeyenler münhasıran elektronik posta, telefon araması, kısa mesaj veya elektronik ortamda doğrudan iletişime imkân veren benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmeleri gerçekleştiren hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılarıdır.

3.ETBİS’e Kayıt Süreci

Mevcut hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların kayıt ve bildirim yükümlülüklerini 01.12.2017 tarihinden itibaren 30 gün içinde yerine getirmesi gerekmektedir.

Sanal ticarete aracılık eden hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar faaliyete başlamadan önce ETBİS’e kayıt olacaktır.

 ETBİS’e kayıt için sisteme;

a) Gerçek veya tüzel kişi tacirler için MERSİS numarası ve vergi kimlik numarası, esnaf ve sanatkârlar için T.C. kimlik numarası ve vergi kimlik numarası.

b) Elektronik ticaret veya aracılık faaliyetinde bulunulan mobil uygulama ve alan adı.

bilgileri girilecektir.

Böylece, e-ticaret yaptığını bildiren işletmeler kayıtlı hale gelecek ve e-ticaret işletmelerinin ulaşılabilir olmasına imkân sağlanacak ve kayıt dışılığın önüne geçilecektir.

Mezkur Tebliğ ile oluşturulacak ETBİS’de,  hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar tarafından girilen, e-ticaret işletmelerine ait internet adresi, ticaret unvanı ve MERSİS numarası gibi bilgilere, bu işlemin tarafı olan tüketiciler kolaylıkla erişebilecek, bu sayede e-ticaret işletmelerinin şeffaf ve ulaşılabilir olması sağlanarak vatandaşların dolandırılma riski azaltılacak ve e-ticaret aleniyet kazanacaktır

4.Süresi içerisinde Kayıt Yükümlülüklerini Yerine Getirmeyenlere Uygulanacak İdari Para Cezası

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden yapılan duyuruda, kayıt ve bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere Bakanlık tarafından 5 bin liradan 20 bin liraya kadar idari para cezasının uygulanacağı belirtilmiştir. Ancak ETBİS uygulamasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği Tebliğde konuya ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.

Dolayısıyla yükümlülerin söz konusu idari para cezası uygulamasına muhatap tutulmaları durumunda, yaptırımın Kabahatler Kanunu çerçevesinde değerlendirilmesi gerekecektir.

5.Yükümlüler Tarafından ETBİS’e Bildirilecek Konular

ETBİS’e kayıt edilen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar kendilerine ilişkin olarak;

a.Kayıtlı elektronik posta (KEP[4]) adresi,
b.Elektronik ticaretin türü,
c.Elektronik ticaret dışındaki ticari faaliyetleri,
ç.Elektronik ticaret ortamında sunulan mal ve hizmetlerin türü,
i.Elektronik ticaret ortamında sunulan ödeme yöntemleri,
j.Elektronik ticaret ortamında ikinci el malların satışa sunulup sunulmadığı ve satışa sunulan ikinci el malların türü
k.Bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarından alınan hizmetlere ilişkin bilgiler.
l.Varsa (f) bendinde zikredilen kuruluşlar dışında ödeme hizmeti alınan kuruluşlardan alınan hizmetlere ilişkin bilgiler ile (f) bendinde zikredilen kuruluşların aracı olmadığı ödeme yöntemleri.
m.Karayolu Taşıma Yönetmeliği[5] uyarınca M türü yetki belgesi alan kargo ve lojistik işletmecilerinden alınan hizmetlere ilişkin bilgiler.
n.Hizmet alınan elektronik ticaret altyapı sağlayıcılarına ilişkin bilgiler.
o.Kişisel verilerin ve müşteri bilgilerinin tutulduğu veri tabanlarının bulunduğu ülke ve adres bilgileri.
p.Elektronik ticaret ortamında sınır ötesi elektronik ticaret gerçekleştirilmesi halinde ülke ve ödeme yöntemi bazında bu ticaretin yıllık hacmi.
q.Bakanlıkça gerekli görülen diğer bilgiler.

gibi hususları bildirimde bulunacaklardır.

Kendine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren hizmet sağlayıcılar, üretim yeri ve depo adresleri ile sınır ötesi elektronik ticaret faaliyetinde bulunduğu aracı hizmet sağlayıcıların alan adlarını da bildireceklerdir.

Ayrıca elektronik ticaret ortamında sınır ötesi elektronik ticaret gerçekleştirilmesi halinde ülke ve ödeme yöntemi bazında bu ticaretin yıllık hacmi her yıl bildirilecektir.

Mezkur Tebliğde, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı arasında veri paylaşımını içeren bir protokol imzalanacağı, Protokol uyarınca Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde yer alan elektronik ticaret ile ilgili birçok verinin kümülatif olarak ETBİS’e aktarılacağı hususu öngörülmüştür.

Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların vermiş olduğu bazı bilgilerin doğrulaması da ETBİS üzerinden kurulacak entegrasyonlar ile sağlanacaktır. Örneğin, sanal pos bilgilerinin Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi, KEP adresi bilgisinin BTK veya KEP Hizmet Sağlayıcıları, kargo bilgilerinin ise kargo ve lojistik işletmeleri üzerinden sistem aracılığıyla teyit edilmesi düşünülmektedir.

6.ETBİS Bildirim Yükümlülüğünün Başladığı Tarih

         ·         01.12.2017 tarihi itibarıyla faaliyette olan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıları

bildirim yükümlülüğü altına alınan konuları, söz konusu tarihten itibaren otuz gün içinde yerine getireceklerdir.

         ·         Ödeme ve elektronik para kuruluşları, bankalar, Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi, kargo ve lojistik işletmecileri, elektronik ticaret altyapı sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcıları

internet üzerinden yapılan sözleşme ve verilen siparişlere ilişkin Bakanlıkça detayları belirlenen ve anonim hale getirilmiş istatistiki bilgileri 01.01.2018 tarihinden itibaren yerine getireceklerdir.

Aşağıda bildirim yükümlülüğü getirilenlerin yapacakları bildirimleri ve hangi süreler içerisinde yapılacağı tablo halinde gösterilmiştir.

Bildirim Yükümlülüğünde Bulanacaklar	Bildirim Konuları	Bildirim Süresi
ETBİS’E KAYIT EDİLEN HİZMET SAĞLAYICI VE ARACI HİZMET SAĞLAYICILAR	Kendilerine ilişkin olarak; a) Tebligata elverişli KEP adresi. b) Elektronik ticaretin türü. c) Elektronik ticaret dışındaki ticari faaliyetleri. ç) Elektronik ticaret ortamında sunulan mal ve hizmetlerin türü. d) Elektronik ticaret ortamında sunulan ödeme yöntemleri. e) Elektronik ticaret ortamında ikinci el malların satışa sunulup sunulmadığı ve satışa sunulan ikinci el malların türü. f) Bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarından alınan hizmetlere ilişkin bilgiler. g) Varsa (f) bendinde zikredilen kuruluşlar dışında ödeme hizmeti alınan kuruluşlardan alınan hizmetlere ilişkin bilgiler ile (f) bendinde zikredilen kuruluşların aracı olmadığı ödeme yöntemleri. ğ) 11/6/2009 tarihli ve 27255 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca M türü yetki belgesi alan kargo ve lojistik işletmecilerinden alınan hizmetlere ilişkin bilgiler. h) Hizmet alınan elektronik ticaret altyapı sağlayıcılarına ilişkin bilgiler. ı) Kişisel verilerin ve müşteri bilgilerinin tutulduğu veri tabanlarının bulunduğu ülke ve adres bilgileri.	ETBİS’e kayıt tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde
	i) Elektronik ticaret ortamında sınır ötesi elektronik ticaret gerçekleştirilmesi halinde ülke ve ödeme yöntemi bazında bu ticaretin yıllık hacmi.	Her yıl mart ayı sonuna kadar
	j) Bakanlıkça gerekli görülen diğer bilgiler.	ETBİS’e kayıt tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde
	Üretim yeri ve depo adresleri ile sınır ötesi elektronik ticaret faaliyetinde bulunduğu aracı hizmet sağlayıcıların alan adlarını birinci fıkrada belirtilenlere ek olarak bildirir.
	Kayıt ve bildirim yükümlülüğü bulunan hususlarda meydana gelen değişiklikleri	Değişiklik tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde
	Elektronik ticaret faaliyeti sona eren hizmet sağlayıcılar ile aracılık faaliyeti sona eren aracı hizmet sağlayıcılar	Faaliyetlerin sona erdiği tarihten itibaren otuz (30) gün içinde
-Ödeme ve elektronik para kuruluşları, -Bankalar, -Bankalararası Kart Merkezi A.Ş., -Kargo ve lojistik işletmecileri, -Elektronik ticaret altyapı sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcılar	İnternet üzerinden yapılan sözleşme ve verilen siparişlere ilişkin Bakanlıkça detayları belirlenen ve anonim hale getirilmiş istatistiki bilgileri aylık dönemler halinde bildirir.	Bir aya ait bilgiler, takip eden ayın son günü saat 24:00’e kadar iletilir.

7.ETBİS’e Yapılacak Bildirim Yükümlülüğünün Süresi

Aşağıda belirtilen gerçek ve tüzelkişiler tarafından, internet üzerinden yapılan sözleşme ve verilen siparişlere ilişkin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca detayları belirlenen ve anonim hale getirilmiş istatistiki bilgiler aylık dönemler halinde bildirilecektir.

        ·         Ödeme ve elektronik para kuruluşları,

        ·         Bankalar,

        ·         Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi,

        ·         Kargo ve lojistik işletmecileri,

        ·         E-Ticaret altyapı sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcılar

Bir aya ait bilgiler, takip eden ayın son günü saat 24:00’e kadar iletilecektir.

ETBİS’e bildirim sırasında hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sanal pos bilgileri Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi üzerinden sistem aracılığıyla teyit edilecektir.

Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar Tebliğin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi dışında kalan yükümlülükler ile ikinci fıkrasındaki yükümlülükleri ETBİS’e kayıt tarihinden itibaren otuz gün içinde, birinci fıkranın (i) bendindeki yükümlülüğü ise her yıl mart ayı sonuna kadar yerine getireceklerdir.

Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar, kayıt ve bildirim yükümlülüğü bulunan hususlarda meydana gelen değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren otuz gün içinde, elektronik ticaret faaliyeti sona eren hizmet sağlayıcılar ile aracılık faaliyeti sona eren aracı hizmet sağlayıcılar ise bu durumu faaliyetlerinin sona erdiği tarihten itibaren otuz gün içinde bildirecektir.

ETBİS üzerinden toplanan tüm bilgiler için gerekli metodoloji oluşturularak istatistiki veriler üretilecek, ve böylece e-ticaret alanında sağlıklı ve sürdürülebilir politikaların oluşturulmasına katkı sağlanacak, e-ticaretin gelişim seyrinin izlenmesi, değerlendirilmesi ve doğru bir şekilde ölçümlenmesi mümkün hale gelecektir.

8.ETBİS’ Yapılacak Bildirimin Usulü

Uygulama kapsamında gerçek kişiler tarafından yapılacak bildirimler, kendileri veya yetkili temsilcileri, tüzel kişiler tarafından yapılacak bildirimler ise yetkili temsilcileri tarafından e-Devlet kapısı üzerinden ETBİS’e yapılacaktır.

9.Sonuç

Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların kayıt altına alınması, e-ticaret verilerinin toplanması ve bu verilerin işlenerek istatistiksel bilgilere dönüştürülmesi amacıyla getirilen Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) uygulaması 11.08.2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

TÜSİAD tarafından hazırlanan “Dijitalleşen Dünyada Ekonominin İtici Gücü: E-Ticaret” başlıklı raporun verilerine göre, Türkiye’de 2016 itibarıyla 17,5 milyar TL’ye ulaşan e-ticaretin, dünya ekonomisi içerisindeki pazar payının 2021 yılında %13 seviyesine ulaşması beklenmektedir[6].

İlerleyen dönemde ETBİS üzerinde toplanan e-ticaret verilerinin, ulusal sınırlarımız içerisinde vergi kayıp ve kaçağını önlemek ve kontrol altına almakla görevli Vergi Denetim Kurulu ve Gelir İdaresi Başkanlığı başta olmak üzere, sair kurumlar tarafından nasıl kullanılacağı belli olacaktır.

e-Ticaret hacminin, sistem üzerinde birden fazla kurumdan gelen verilerle kıyaslanarak kontrollü olarak tespitine olanak sağlayan ETBİS uygulaması, e-ticarete taraf olan vergi mükelleflerinin ödemeleri gereken verginin, herhangi bir ihtilafa gerek olmadan doğru bir şeklide tespit edilmesine imkan sağlayacak ve e-ticaret pazarının, kayıt dışılığa itilmesinin önüne geçilecektir.

Diğer taraftan ETBİS uygulaması sonucunda e-ticaretin kontrol altına alınması ile e-ticarete duyulan güven artacak, nihayetinde e-ticaret hacminin ilerleyen zamanda da ülke ekonomisi içerisindeki pazar payının artmasına sebep olacağı düşünülmektedir.

Kaynakça

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun

http://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2017/04/TUSIAD_E-Ticaret_Raporu_2017.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2018)
Not: Şubat/2018 302 No’lu Yaklaşım Dergisinede de yayımlanmak üzere gönderilmiştir

---

[1] 11.08.2017 tarih ve 30151 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] Merkezi Sicil Kayıt Sistemi tarafından verilen ve özel algoritma ile üretilmiş tekil numarayı

[3] 05.11.2014 tarih ve 29166 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[4] Elektronik iletilerin gönderimi ve teslimatı da dâhil olmak üzere kullanımına ilişkin olarak hukukî delil sağlayan, elektronik postanın nitelikli şeklini

[5] 11/6/2009 tarih ve 27255 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

[6] http://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2017/04/TUSIAD_E-Ticaret_Raporu_2017.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2018)

Kaynak ► http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/yusufozer/002/