SGK’dan 2018’e Ceza Yağmuru - 2
E.Öğr.Gör. Koray ATEŞ
S.M.M.M. Ergin ÖDÜBEK
MuhasebeTR
Değerli okurlar, bir önceki yazımıza istinaden
gelen tepkiler nedeniyle yazımızın 2. ve son serisini kaleme alarak siz değerli
okuyucuların istifadesine sunmak istiyoruz.
Bilindiği üzere, Asgari
Ücret Tespit Komisyonu asgari ücreti aylık değil günlük olarak tespit
etmektedir. Bunun önemi büyüktür, zira iş sözleşmesinde aksi bir hüküm
bulunmadıkça asgari ücret GÜNLÜK OLARAK hesaplanacaktır.
Son dönemlerde İş Müfettişleri ve SGK müfettişleri bu konudaki
denetimlerini sıklaştırmışlardır ve 31 çeken aylarda iş sözleşmelerinde aksi hüküm bulunmadıkça 31
günlük ücret ödemeyen şirketlere idari cezalar kesmeye başlamışlardır.
İŞ
SÖZLEŞMESİNDE “MAKTU AYLIK” İBARESİNİ KULLANAN KAÇ İŞYERİ VAR?
4857 Sayılı İş Kanununun
49. Maddesi aynen aşağıdaki gibidir;
“Hasta İzinli veya sair nedenlerle mazeretli olduğu hallere
bakılmaksızın her ay tam olarak Maktu bir aylık ücretin işçiye
ödeneceği kararlaştırılmış olabilir. Bu durumda içinde bulunulan takvim ayının
kaç gün olduğuna bakılmaksızın işçiye her ay için sabit bir ücret ödenecektir”.(1)
Kanun maddesi o kadar açık ki; iş sözleşmesinde Maktu Aylık cümlesi geçiyorsa işçi kaç gün
çalışırsa çalışsın işçiye 30 günlük asgari ücret ödenecektir. 31 çeken aylarda
da işçiye 30 günlük ücret ödenecektir.
Altını çizerek belirtmek isteriz ki; iş sözleşmelerinde MAKTU AYLIK ibaresini kullanan şirket sayısı
sandığınızdan çok daha azdır!
AYLIK
ÜCRET VE MAKTU AYLIK ÜCRET KAVRAMLARINI BİRBİRİYLE SAKIN KARIŞTIRMAYIN!
Bir şirketin çalışanlarına her ay belli bir günde düzenli olarak maaş
ödemesi o işyerinin aylık ücret sistemini benimsediği anlamına gelmez.
Çünkü 4857 sayılı Kanun’un 32. Maddesine göre “ücretler en geç bir ayda ödenir
ve 1 haftaya kadar da indirilebilir.”
Kanunun ilgili
maddesinde, sizlerin de gördüğü üzere AYLIK ÜCRET kavramı yeterince açık
değildir. Ay kavramı, 4857 sayılı Kanunda en geç ödeme süresi olarak ele
alınmıştır. Ücretler aylık ödenecektir şeklinde bir ibare Kanunda yer
almamaktadır.
İŞ
SÖZLEŞMESİNDE “AYLIK ÜCRET” İBARESİ GEÇEN ŞİRKETLER İÇİN DURUM TEHLİKELİ
4857 sayılı Kanunun 49.
maddesi gereğince iş sözleşmesinde Maktu Aylık ibaresini kullanmayan
şirketlerin; 31 gün çeken aylarda 31 günlük asgari ücret (30 günlük SGK), 28
çeken ayda ise 28 günlük asgari ücret (30 günlük SGK), 30 gün çeken aylarda ise
30 günlük asgari ücret ödemeleri gerektiği tartışmalı bir konudur.
Bilindiği üzere, birçok şirket iş sözleşmelerinde Maktu Aylık ibaresi değil sadece Aylık ibaresini
veya hiçbir ibare kullanmadan sadece brüt asgari ücret ibaresini
kullanmaktadır. Bu şirketlerin sözleşmelerini derhal 4857 sayılı Kanunun 49.
Maddesine uygun hale getirmelerini önemle tavsiye ediyoruz. Aksi halde 31 çeken
aylarda 31 günlük asgari ücret ödemeleri gerektiği iddiasıyla karşı karşıya
kalabilirler.
PERSONEL
İLE İŞ SÖZLEŞMENİZ YOKSA?
Bir diğer durum ise ( ki
bizce en önemli durum) personeli ile iş sözleşmesi yapmayan şirketlerdir. Bu
şirketlerin sayısı sandığınızdan çok daha fazladır. İş sözleşmesi
yapılmamasının birçok yaptırımı vardır ancak en önemli yaptırımlardan biri de;
iş sözleşmesi yapmadan asgari ücretli personel çalıştıran şirketler her ne
kadar personele aylık ödeme yapsalar da MAKTU AYLIK iş sözleşmesi
yapmadıklarından 4857 sayılı Kanunun 49. maddesi gereğince personellerine
çalıştıkları gün kapsamında ödeme yapmakla mükelleftirler.
İşçi ve işveren “biz aramızda sözlü olarak maktu aylık şeklinde
anlaştık” deseler dahi 4857 sayılı Kanunun 8.maddesi gereğince
süresi 1 yıldan fazla olan sözleşmeler yazılı olmak zorundadır yazılı sözleşme
yapılmayan hallerde ise 4857 sayılı Kanunun 8.maddesinin 3.fıkrası gereğince
işveren işçiye çalışma koşulları ve ücretle ilgili yazılı bir belge vermekle
zorunludur.
Dolayısıyla işveren ve
işçinin biz aramızda sözlü sözleşme yaptık demesinin Kanunen hiçbir anlamı
yoktur.
ÜCRETİN
GÜNDELİK OLARAK BELİRLENDİĞİ DURUMLAR
Ücretin gündelik
belirlendiği durumlarda ise işçi, izinli olduğu durumlarda işe gelmediği gün
için ücrete hak kazanamaz. Bu durumda işçi çalıştığı gün kadar ücret alacaktır.
28 gün için 28 günlük ücret 31 gün için ise 31 günlük ücret. İş sözleşmesi
gündelik Yevmiye şeklinde düzenlenmiş bir asgari ücretli personele 31 çeken
aylarda 30 günlük yani 2.029,50 TL lik asgari ücret ödenemez. Bu kişiye
31 x 67,65 = 2.097,15 TL’lik
ödeme yapılmalıdır. Aksi takdirde
4857 sayılı Kanunun 102/a maddesine göre her bir işçi
için her ay 191 TL
5510 sayılı kanun 102/c-4 bendine göre 4.059 TL (2)
İdari cezası olacaktır.
SONUÇ
OLARAK;
4857 sayılı İş Kanununun
49. maddesinin 3. Fıkrasında;
“Hasta izinli veya sair sebeplerle mazaretli olduğu hallerde dahi
aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere 46,47 ve 48 inci maddenin
birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel
tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti
ödenir”
Söz konusu kanun hükmünde yer alan “Aylık Ücretli”
kavramının yeterince açık olmaması, (3) işverenin ücret ödeme yükümlülüğünü
yerine getirmesi bakımından bir önceki yazımızdan kaynaklı tepkilere neden
olmuştur.
Bu nedenle 4857 sayılı
Kanun hükümlerini temel alacak olursak;
a) İş Sözleşmesinde MAKTU AYLIK ibaresi geçen
şirketler 31 çeken aylarda da 30 günlük yani 2.029,50 TL brüt asgari ücret
ödemekle yükümlüdür
b) İş sözleşmesinde sadece aylık veya hiçbir ibare
geçmeyen veya hiç iş sözleşmesi yapmayan şirketler günlük asgari ücret ödemekle yükümlü oldukları
iddiasıyla karşı karşıya kalmaları kuvvetle muhtemeldir. Bir başka deyişle, 31
çeken aylarda asgari ücretliye 31 günlük ücret ödemelidirler.
Bunlara aykırı hareket eden şirketler için;
4857 sayılı Kanunun 102/a maddesine göre her bir işçi
için her ay 191 TL
5510 sayılı kanun 102/c-4 bendine göre 4.059 TL
İdari para cezası
vardır.
Kaynakça:
1- 4857 Sayılı İş Kanunu
2- 5510 Sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
3- Çelik N. (2008), İş
Hukuku Dersleri, Beta Yayınevi: İstanbul, s.352
