İş Sağlığı Güvenliği Hizmetinde İşverene Destek Var!!!
Muhammet Asa
SGK Müfettişi
asa.trt@gmail.com
Ülkemizde son yıllarda,
gerek istihdamın artırılması gerekse işverenler üzerindeki vergi ve SGK prim
yükünün azaltılması amacıyla vergi ve prim teşviki, ücret desteği gibi yapısal
reformlar gerçekleştirmekte ve bu kapsamda, yasal düzenlemeler yapılarak işverenlere
bir takım kolaylıklar sağlanmaktadır. Bu noktada, işverene sağlanan
desteklerden biri de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş sağlığı
ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesine yönelik yapılan düzenlemedir. Söz
konusu kanun ile işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut
sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işverenlere bir takım görev
ve yükümlülükler verilmiş ve (istisnalar hariç) kamu ve özel sektöre ait bütün
işyerlerine uygulanacağı belirtilmiştir. İşverenler genel itibariyle bu görev
ve yükümlülüklerini; işyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer
sağlık personeli çalıştırarak veya ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden
hizmet alarak yahut belirli şartlar dâhilinde kendisi (işveren) üstlenerek
yerine getirmek zorundadır.
Sağlanan Desteğin Şartları Nelerdir?
Yukarıda yapılan
açıklamalar doğrultusunda; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 7 nci
maddesi ile Kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan (10) az çalışanı bulunan çok
tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin, iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerini yerine getirmesi dolayısıyla, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca destekten yararlanabileceği hüküm altına alınmıştır.
Belirtilen kanun maddesi
gereği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 01/01/2014 tarihinde
yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında
Yönetmelik ve buna bağlı Tebliğ çıkarılmış olup sağlanacak desteğin usul ve
esasları belirlenmiştir. Buna göre; Destekten Türkiye genelinde ondan az
çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin
işverenlerinin faydalanacağı ve çalışan sayısının tespitinde toplam sigortalı
sayısının esas alınacağı, eğer alt işveren varsa buna bağlı çalışanların da
toplam çalışan sayısına dahil edileceği belirtilmiştir. Yine ay içinde
çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar (0 gün 0 kazanç olarak
bildirilen) ile ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar çalışan
sayısı hesabında dikkate alınacak ancak ilgili aydaki iptal nitelikteki prim
belgelerindeki sigortalılar çalışan sayısından düşülecektir. Ayrıca işyerinde
aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrenciler ile işyeri dışından hizmet
alınan kısmi süreli çalışan iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık
personeli çalışan sayısına dahil edilmeyecektir. Son olarak işyerinin,
İSG-KATİP’e kayıtlı onaylanmış İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce
yetkilendirilen kişi, kurum ve kuruluşları (ortak sağlık güvenlik birimi, iş
güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli) ile imzalanmış
sözleşmesi bulunmalıdır.
İşverenler hangi Kuruma ve ne zaman başvuru
yapmalıdır?
Söz konusu işyerlerine
sahip işverenler, iş sağlığı ve güvenliği desteğinden yararlanmak için
işyerlerinin tescil edildiği SGK İl Müdürlüğü/Merkez Müdürlüğüne tebliğ ekinde
yer alan başvuru formu ile müracaat etmeleri gereklidir. Bu forma, destek
kapsamına giren işyerlerinin işyeri sicil numaraları ile ödemenin yapılacağı
banka hesap numarası yazılmalıdır. Sağlanan destek ödemelerine ilişkin
başvurular;
·
Ocak, şubat ve mart ayları için nisan ayının,
·
Nisan, mayıs ve haziran ayları için temmuz ayının,
·
Temmuz, ağustos ve eylül ayları için ekim ayının,
·
Ekim, kasım ve aralık ayları için izleyen yılın ocak ayının,
Sonuna kadar
yapılmalıdır. Yapılan müracaatlar İşyerinin kayıtlı olduğu SGK İl Müdürlüğü
tarafından araştırılmakta ve geçerli sözleşme olup olmadığı veya işyerinden
yahut dışarıdan birinin görevlendirilip görevlendirilmediği İSG-KATİP (İş sağlığı
ve güvenliği kayıt, takip ve izleme programı) üzerinden kontrol edilmektedir.
Sağlanan destek ödemeleri hangi aylarda yapılmakta ve
buna ilişkin işverence düzenlenecek yansıtma faturasının içeriği nasıl
olmalıdır?
Yapılan başvuru sonucuna
bağlı olarak işverenin çalıştırdığı sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet
belgelerinin yasal süre içinde SGK’ya verilmiş olması ve destek ödemesinin
yapıldığı tarih itibariyle Türkiye genelinde prim ve prime ilişkin borcun
bulunmaması şartıyla;
·
Birinci dönem destek ödemeleri ocak, şubat ve mart ayları için mayıs ayının
sonunda,
·
İkinci dönem destek ödemeleri nisan, mayıs ve haziran ayları için ağustos
ayının sonunda,
·
Üçüncü dönem destek ödemeleri için temmuz, ağustos ve eylül ayları için
kasım ayının sonunda,
·
Dördüncü dönem destek ödemeleri için ekim, kasım ve aralık ayları için
izleyen yılın şubat ayının sonunda,
Gerçekleştirilmektedir.
Ancak SGK’ ya prim ve prime ilişkin borcun bulunması halinde destek tutarı
borca mahsup edilmektedir. Ayrıca işverenler destek ödemeleri almak amacıyla
SGK adına tek bir yansıtma faturası düzenlemek zorundadırlar. Yapılacak
hesaplamalar ödeme döneminin kapsadığı her bir ay için ayrı ayrı yapılacak ve
bu tutarlar toplanarak yansıtma faturasında “iş sağlığı ve güvenliği hizmet
bedeli” olarak gösterilecektir. Toplam tutara KDV uygulanarak fatura toplamı
bulunacaktır. İşverenler yansıtma faturasını, ilgili olduğu dönem için ödeme
ayının 10 una kadar dilekçe ile birlikte başvuruda bulundukları SGK İl
Müdürlüğüne göndermeleri gereklidir.
Destek ödemesi nasıl hesaplanır?
Destek tutarı, ilgili
ayda geçerli prime esas günlük kazanç alt sınır üzerinden ve her bir ay için,
prime esas günlük kazanç alt sınırına tehlikeli işyerleri için %1,4 oranı, çok
tehlikeli işyerleri için %1,6 oranı uygulanır ve her bir sigortalı için
ödenecek desteğin günlük tutarı bulunarak sigortalılara ilişkin aylık prim ve
hizmet belgesi ile bildirilen prim ödeme gün sayısı, ödenecek desteğin günlük
tutarı ile çarpılarak ödenecek destek tutarı hesaplanmaktadır.
2018 yılı için destek miktarı ne kadardır?
2018 yılı asgari ücretin aylık brüt tutarı 2.029,50 TL, günlük asgari
ücretin ise 67,65 TL (günlük sigortalı prime esas kazanç alt sınırı) olduğu baz
alınarak ayda 30 gün çalışan bir sigortalı için SGK tarafından sigortalı başına, tehlikeli işyeri için 67,65 X 30 X %1,4 = 28,41 TL, çok tehlikeli işyeri için 67,65 X 30 X %1,6
= 32,47 TL destek ödemesi yapılacaktır. Örnek
hesaplama, kapsama giren işyerinde bir sigortalı çalıştığı varsayılarak
yapılmıştır. Buna göre işyerinde 9 çalışan olduğu durumda tehlikeli işyeri için
aylık 255,69 TL, çok tehlikeli işyeri için ise aylık 292,23 TL tutarında
işverene destek ödemesi sağlanacaktır.
İşyerinde kayıt dışı çalışan (sigortasız) tespit
edildiğinde destekten yararlanılır mı?
Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişleri veya Denetmenleri tarafından yapılan
tespitler veya kamu idarelerinin denetim elemanlarınca yapılan incelemeler
neticesinde ya da bankalar, döner sermayeleri kuruluşlar, kamu idareleri ile
kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden veya mahkeme
ilamına istinaden çalıştırdıkları sigortalıları SGK’ya
bildirmedikleri tespit edilen işverenler, tespitin yapıldığı ayı
takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl süreyle
faydalanamayacaktır. Kayıt dışı çalışanın işe başladığı aydan
itibaren yapılan ödemeler SGK tarafından yasal faizi ile birlikte geri
alınacaktır. Ayrıca birden fazla işyeri bulunan işverenlere ait
işyerlerinde kayıt dışı çalışanı bulunduğunun tespiti halinde, gerek tespitin
yapıldığı işyeri için, gerekse diğer işyerleri için kayıt dışı çalışanın işe
başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler SGK tarafından yasal faizi ile geri
alınacak olup yine sağlanan destekten üç yıl süreyle yararlanamayacaktır.
Son olarak İşyerimin hangi tehlike
sınıfına girdiğini nasıl öğrenebilirim?
İşverenler, 26/12/2012
tarih 28509 sayılı resmi gazetede yayımlanan “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin
İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğ” ekinde yer alan listeden NACE kod numarasıyla
birlikte işyerinin hangi tehlike sınıfında (az tehlikeli, tehlikeli ve çok
tehlikeli) bulunduğunu öğrenebilirler.
