Elektronik Ortamda Fatura Düzenlemesi ve Alması Gerekenler Dikkat Etmeli!
Ekrem Öncü
Yeminli Mali Müşavir
DKR Denetim
ekrem.oncu@dkrdenetim.com
7103 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanunu’nun 353’üncü maddesinin (1)
ve (2) numaralı bentleri de değişmiştir. Bu değişiklik ile elektronik ortamda
düzenlenmesi gerekir iken kağıt ortamında düzenlenen faturalar için %10 özel
usulsüzlük cezası kesileceği kanun düzeyinde netleşmiştir.
7103 sayılı
Kanunun 12’nci maddesi ile VUK 353’üncü maddenin (1) ve (2) numaralı bentleri
aşağıdaki şekilde değişmiştir.
“1.
Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, verilmesi
ve alınması icabeden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest
meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek
meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, bu belgelerin elektronik belge
olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller
hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlenmesi ya da bu Kanunun 227'nci ve
231'inci maddelerine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde; bu belgeleri
düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 240 Türk
Lirası'ndan aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya
meblağ farkının %10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.
Bir takvim yılı
içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel
usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 120.000 Türk Lirası'nı geçemez.
2. Elektronik
belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, perakende satış
fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk
irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye
Bakanlığınca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin,
kullanılmadığının, bulundurulmadığının, düzenlenen belgelerin aslı ile
örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin, gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin
veya elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca
belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlendiğinin
tespiti ya da bu belgelerin bu Kanunun 227'nci maddesine göre hiç düzenlenmemiş
sayılması halinde, her bir belge için 240 Türk Lirası özel usulsüzlük cezası
kesilir.
Ancak, her bir
belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir
tespit için 12.000 Türk lirasını, bir takvim yılı içinde ise 120.000 Türk
Lirası'nı geçemez.”
421 numaralı VUK
Genel Tebliğinde, elektronik fatura uygulamasına dâhil olma
zorunluluğu getirilen mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı
olan diğer mükelleflere kâğıt ortamında fatura düzenleyemiyor,
düzenlemeleri halinde kâğıt ortamında düzenlenen bu faturalar
hiç düzenlenmemiş sayılıyordu. Bu düzenleme oldukça ağır bir düzenleme idi
ve 448 nolu VUK Tebliği ile değişikliğe gidildi.
448 numaralı VUK
Tebliği ile 421 numaralı VUK Tebliğinin 5.4 başlığında yer
alan “Elektronik fatura uygulamasına dâhil olma zorunluluğu getirilen
mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan diğer mükelleflere
kâğıt ortamında fatura düzenleyemezler; düzenlemeleri halinde kâğıt
ortamında düzenlenen bu faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır” düzenlemesi
yürürlükten kaldırıldı.
E fatura
uygulamasına yeni geçen firmalar eski alışkanlıkla, sistemsel sorunlarla ya da
farkına varmaksızın karşı tarafa yüklü miktarlarda kağıt ortamında fatura
kesebiliyordu. İşte 448 nolu VUK Tebliği ile 421 nolu VUK Tebliğinin 5.4
başlığı yürürlükten kaldırılarak bir hatanın önüne geçilmiş oldu.
Ancak tebliğ ile
yapılan düzenleme sonrası Gelir İdaresi Başkanlığı Sakarya Vergi Dairesi
Başkanlığınca 24.11.2015 tarih ve 41931384 105[Mük.257201411]73 sayı
ile verilen Özelge aşağıdaki açıklamaya yer verildi.
Buna göre;
elektronik fatura düzenlenmesi gerektiği halde kağıt ortamında fatura
düzenlenmiş olması, Vergi Usul Kanununda öngörülen ceza hükümlerinin
uygulanmasını gerektirmekle birlikte, fatura içeriği mal teslimi veya
hizmet ifasının yapılmadığı anlamına gelmeyeceğinden mal teslimi veya
hizmetin ifa edilmiş olması ile Katma Değer Vergisi açısından vergiyi
doğuran olay gerçekleşmektedir. Ayrıca fatura içeriği mal teslimi veya
hizmet ifasının kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile illiyet
bağının bulunması, kazancın elde edilmesine yönelik bulunan ve karşılığında
gayri maddi bir kıymet iktisap edilmemiş ve maliyete dahil edilecek
mahiyette olmaması durumunda da faturaya konu tutarın kurum kazancının
tespitinde gider olarak indirilmesi ve faturada gösterilen KDV nin 3065
sayılı KDV Kanununu 29. maddesinde belirtilen şartları taşıması şartıyla
sözkonusu KDV nin indirim olarak dikkate alınması 213 sayılı VUK un
3. maddesi gereğidir.
Bu nedenle;
vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti
esas olduğundan; gerçek bir işleme (mal teslimi veya hizmet ifası) dayanan
harcamaların elektronik ortamda düzenlenen fatura yerine kağıt ortamında
düzenlenen fatura ile tevsik edilmesinin, Vergi Usul Kanununda öngörülen
cezai hükümlerin uygulanması haricinde safi kazancın tespitinde
gider olarak dikkate alınmasına ve faturada gösterilen ve KDV Kanununun
29. maddesinde belirtilen şartları taşıyan KDV nin indirimine engel
olmadığı tabiidir. Diğer taraftan, kağıt ortamında bir fatura düzenlense
bile, zorunluluk kapsamındaki mükelleflerin düzenlemesi gereken asıl
belge olan efaturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten
itibaren 7 gün içinde düzenlenmemiş olması durumunda, düzenlenmeyen
efatura için bu belgeyi düzenlemek ve almak zorunda olanlara Kanunun 353
üncü maddesinin birinci bendine göre özel usulsüzlük cezasının kesilmesi
gerekmektedir.
Yukarıda yer alan Özelgede
elektronik ortamda düzenlenmesi gerekirken kağıt ortamında düzenlenen
faturalarda yer alan Katma Değer Vergisi’nin indirim konusu
yapılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir. Bilindiği gibi KDV’de belgeye
dayalı olmadan KDV indirimi yapılması mümkün değildir. Özelge ile KDV’nin
indirim konusu yapılabileceği söylenirken faturanın düzenlendiği ve var olduğu
da kabul edilmektedir. Yine Kurumlar/Gelir Vergisi boyutuyla da
maliyet/gider boyutu da kabul edilmektedir. Bu durum da belgenin
varlığını ortaya koymaktadır.
Ancak, VUK
Tebliğinde ve Özelgede KDV’nin indirimi ve maliyet/gider boyutuyla var olarak kabul
edilen fatura özel usulsüzlük cezası kesilirken yok olarak kabul edilmektedir.
Bu halde bir
yandan fatura verilmiştir ve alınmıştır denilerek KDV indirimleri
ve maliyet/gider boyutu kabul edilmekte diğer yandan fatura verilmemiştir
ve alınmamıştır denilerek faturanın %10’u tutarında (her bir belge için
240 TL’den aşağı olmamak üzere ve yıllık 120.000 TL’yi geçemeyecek
şekilde) ceza öngörülmektedir .
Kanaatimce,
kesilmesi gereken ceza usulsüzlük cezası olmalı idi, VUK 353’üncü maddede
öngörülen %10’luk özel usulsüzlük cezası hukuken de tartışmalıdır ve hakkaniyet
sınırlarını da aşarak çok ağır olmuştur. Ancak, kanun düzeyinde yapılan bir
düzenlemedir ve kanun değişmediği sürece bu şekilde uygulama devam edecektir.
Dolayısı ile, elektronik ortamda fatura düzenleyen ve alan mükellefler karşı
firmanın da elektronik ortamda fatura mükellefiyeti olup olmadığını iyi
araştırması gerekmektedir. Bu bilgi Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sayfasında
bulunmaktadır.
