ÖNSÖZ
Kayıt dışı istihdamın müşterilerimiz olan işverenler için haksız rekabet ortamına yol açtığı kadar sigortalıların sosyal güvenlik hak ve menfaatlerini kullanmalarının önüne geçtiği görülmektedir.
SGK tarafından yapılan incelemeler neticesinde; kayıt dışı istihdamın üretilecek tek bir politikayla veya tekbir kurumun çabasıyla üstesinden gelinebilecek bir sorun olmadığı ve bu sorun ile mücadele edilmesinde toplumun her kesimine büyük görevler düştüğü belirtilmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı; risk analizi, rehberlik (bilinçlendirme) faaliyetleri asgari işçilik incelemelerini yürüterek kayıt dışı istihdam ile mücadele görevini yerine getirmektedir.
Devamlı işyerlerinde asgari işçilik incelemesi; risk değerlendirme kriteri kullanılarak yapılan analizler sonucunda SGK ya yaptığı işçilik bildirimleri bakımından riskli grup içerisinde kaldığı anlaşılan işverenin; SGK ya işin yürütülmesi için gerekli olan yeterli işçilik bildiriminde
bulunup bulunulmadığının belirlenmesi amacıyla, işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarının, iş yerinde yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalışan işçi sayısı, ilgili meslek ve kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurların dikkate alınması suretiyle tespit edilmesine yönelik olarak devamlı işyerleri hakkında yapılan incelemedir.
SGK tarafından yapılan değerlendirme sonucunda 2014 yılı içerisinde riskli gruplar arasında yer aldığı görülen;
• Et ve Et Ürünleri İmalatı İşyerleri
• Mobilya imalatı İşyerleri
Sektör ve işkollarında faaliyet gösteren işyerlerinin asgari işçilik incelemesi kapsamına alınması öngörülmüş olup, bu sektörde faaliyet gösteren işyerlerinde 01/01/2014 – 31/12/2014 dönemi esas alınarak 2015 yılı içerisinde asgari işçilik incelemeleri yapılmasına karar verilmiştir.
Meslek Mensuplarımızın yukarıda belirtilen işkollarında faaliyet gösteren işyerleri için yapılacak olan asgari işçilik incelemelerine ilişkin çalışmalarına yön vermek amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı nın SGK Bilgilendirme Notları ekte tarafınıza sunulmuştur.
Bilgilerinize sunar, çalışmalarınızda başarılar dilerim.
Saygılarımla,
Dr. Yahya Arıkan
Başkan
İÇİNDEKİLER
1. Sosyal Güvenlik Hakkı Neyi İfade Ediyor?
2. Sosyal Güvenlik Sistemimiz Nasıl İşliyor?
3. Sosyal Sigorta İlişkisi Ne Tür Güvenceler Sağlıyor?
4. Sosyal Sigortalarda Alınan Primler ile Sağlanan Güvenceler Arasında Denklik İlişkisi Var Mıdır?
5. Sosyal Sigorta Mevzuatının Getirdiği Bazı Yükümlülükler
6. Sigortalı Olmaktan Vazgeçmek Mümkün Müdür?
7. Kayıt Dışı İstihdam ile Mücadele Neden Önemlidir?
8. Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele İçin Sosyal Güvenlik Kurumu Neler Yapıyor?
9. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Çalışmaları Nelerdir?
10. Asgarî İşçilik İncelemesi Neyi İfade Ediyor?
11, Asgarî İşçiliğin Tespitinde Hangi Yöntemler Kullanılıyor?
12. Asgarî İşçilik İncelemesi Nasıl Yapılıyor?
13. Asgarî İşçilik İncelemesinin Yaptırımı Nedir?
14.Kayıt ve Belgelerin İbrazı Neleri Kapsıyor?
15.Yasal Defterlerin İncelenmesinde Nelere Dikkat Ediliyor?
16.Ücret Ödeme Bordrosu ve Diğer Belgelerin İncelenmesinde Nelere Dikkat Ediliyor?
17. İşin Yürütümü İçin Yeterli İşçilik Bildirmeyen İşverenin Karşılaşacağı MALİYET FARKI Nedir?
18. Asgari İşçilik İncelemelerinde “Uzlaşma” faaliyeti nedir ve hangi usul ve esasları kapsamaktadır?
1. Sosyal Güvenlik Hakkı Neyi İfade Ediyor?
Sosyal Güvenlik, kişilerin istek ve iradeleri dışında oluşan sosyal risklerin kendileri ve geçindirmekle yükümlü oldukları kişiler üzerlerindeki gelir azalücı ve harcama artırıcı etkilerini azaltan, kişilere sağlıklı ve asgari bir hayat standardını garanti eden bir sistemdir.
Anayasamıza göre; “HERKES sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” (Madde 60).
2. Sosyal Güvenlik Sistemimiz Nasıl İşliyor?
Ülkemizde sosyal güvenlik;
> Sosyal Sigortalar,
>Sosyal Hizmetler,
>Sosyal Yardımlar, olmak üzere üç yapıdan oluşmaktadır.
Bu üç yapı içinden sosyal sigortalar kişileri ve ailelerini, işkazası ve meslek hastalığı, hastalık, malullük, yaşlılık ve ölüm gibi risklerin yol açacağı gelir azalışı veya harcama artırıcı zararlardan korumak üzere devreye girmektedir.
Sosyal sigortalar çalışan ve işverenlerin prim katkısının bulunduğu, katılımın ZORUNLU olduğu bir sistemdir.
Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortasının uygulanması görevi 5502 sayılı Kanun ile Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiştir.
Kurumumuzun hedefi; sosyal sigortacılık ilkelerine davalı, etkin, adil, kolay erişilebilir aktüeryal ve malî açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini kurmaktır.
3. Sosyal Sigorta İlişkisi Ne Tür Güvenceler Sağlıyor?
Sosyal Sigorta; “kişilerin karşılaşabilecekleri çeşitli sosyal riskler nedeniyle gelirlerinde olabilecek azalışın veya giderlerinde meydana gelebilecek artışın telafi edilmesi suretiyle kişileri ve ailelerini güvence altına almaya çalışan bir sistem” dir.
Örneğin sigortalı hastalanması nedeniyle istirahat raporu aldığında hastalığı süresince iş yerinden ücret alamayacak bu nedenle ücret gelirinde bir azalma meydana gelecek, hastane ve ilaç masrafları nedeniyle ise giderlerinde bir artış olacaktır..
Kaynak ve Yazının Devamı ► SGK Teftiş Bilgilendirme Notları
