Sirküler Rapor Mevzuat 07.07.2015/131-2
ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ
TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ
|
ÖZET
|
:
|
1 Temmuz
2015 tarihinden itibaren uygulanacak asgari ücret ve sosyal güvenlikle ilgili
taban ve tavan ücret hesaplamaları
|
A-2015 YILINDA UYGULANACAK ASGARİ ÜCRET
TUTARLARI
4857 sayılı İş Kanunu’nun 39’uncu maddesi uyarınca, iş sözleşmesi ile
çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik
ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari
sınırlarının en geç iki yılda bir belirlenmesi gerekmektedir. Uygulamada bu
Kanun hükümlerine uygun olarak her yıl ya da altı ayda bir asgari ücret belirlenmektedir.
Bu düzenlemeye uygun olarak en son 2015 yılında uygulanacak asgari ücret
tutarları 31 Aralık 2014 tarihli ve 29222 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
30/12/2014 tarihli ve 2014/1 sayılı ASGARİ ÜCRET TESPİT KOMİSYONU KARARI ile
belirlenmiştir. Buna ilişkin açıklamalarımız 31.12.2014/236 sayılı
Sirkülerimizde yer almıştı.
Bu belirlemeye bağlı olarak bu Sirkülerde asgari ücret ve sosyal güvenliğe ilişkin taban ve tavan
ücretler konusunda bilgiler yer almaktadır. Bu yıl uygulamasında da asgari ücret
artışı iki döneme yayıldığından, bu açıklamalar iki dönem halinde verilecektir.
Ayrıca bu yıl asgari ücret ülke genelinde tek bir tutarda uygulanacak olup, 16
yaşından küçükler için ayrıca bir belirleme yapılmamıştır.
1- 01.01.2015-30.06.2015Tarihleri
Arasında Uygulanacak Asgari Ücret
01.01.2015-30.06.2015
tarihleri arasında uygulanacak asgari ücret 30/12/2014 tarihli ve 2014/1 sayılı
ASGARİ ÜCRET TESPİT KOMİSYONU KARARI ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
|
YAŞ
|
01.01.2015
-30.06.2015
|
|
|
Brüt Günlük
|
Brüt Aylık
|
|
|
(TL)
|
(TL)
|
|
|
16
yaşından büyükler için
|
40,05
(kırk lira beş kuruş)
|
1.201,50
|
|
16
yaşını doldurmamışlar için
|
42,45
(kırk iki lira kırk beş kuruş)
|
1.201,50
|
Bu durumda
bir işçiye ödenecek net asgari ücret tutarı ve işverene maliyeti aşağıdaki gibi
olmaktadır.
|
ASGARİ ÜCRETİN NET HESABI VE İŞVERENE
MALİYETİ
|
||
|
1.01.2015 - 30.06.2015 Dönemi
|
||
|
Ücret/ kesinti/indirim
|
Oranı
|
Tutar
|
|
I-
Asgari
Ücretin Netinin Hesabı (Tl/Ay)
|
||
|
Asgari ücret
|
|
1.201,50
|
|
SGK primi
|
%
14
|
168,21
|
|
İşsizlik sig.fonu
|
%
1
|
12,02
|
|
Gelir vergisi
|
%15
|
63,08
|
|
Asgari geçim indirimi
|
|
90,11
|
|
Damga vergisi
|
%
07,59
|
9,12
|
|
Kesintiler toplamı
|
|
252,43
|
|
Net asgari ücret
|
949,07
|
|
|
II-
İşverene
Maliyeti (Tl/Ay)
|
||
|
Asgari ücret
|
|
1.201,50
|
|
SGK primi ( işveren payı )
|
%
15.5
|
186,23
|
|
İşveren işsizlik sigorta fonu
|
%
2
|
24,03
|
|
İşverene toplam maliyet
|
1.411,76
|
|
[Asgari geçim indirimi bekar ve
çocuksuz çalışan dikkate alınarak hesaplanmıştır.]
5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81’inci maddesinin
(a) fıkrasına göre malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı,
sigortalının prime esas kazancının % 20’sidir. Bunun % 9’u sigortalı hissesi, % 11’i işveren hissesidir.
Aynı maddenin (ı) bendinde yer alan koşulların gerçekleşmesi durumunda özel
sektör işverenlerinin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş
puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanmaktadır. Standart hesaplamalarda işveren
payına ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi ( % 2) ile genel sağlık
sigortası primi ( % 7,5) de eklenmektedir. Sigortalı ise % 1 işsizlik sigortası
primi ve % 5 genel sağlık sigortası primi ödemektedir.
2-
01.07.2015 - 31.12.2015 Tarihleri Arasında Uygulanacak Asgari Ücret
01.07.2015-31.12.2015
tarihleri arasında uygulanacak asgari ücret, 2014/1 sayılı ASGARİ ÜCRET TESPİT
KOMİSYONU KARARI ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
|
YAŞ
|
01.07.2015
-31.12.2015
|
|
|
Brüt Günlük
|
Brüt Aylık
|
|
|
(TL)
|
(TL)
|
|
|
16 yaşından büyükler için
|
42,45 (kırk iki lira kırk beş
kuruş)
|
1.273,50
|
|
16 yaşını doldurmamışlar için
|
42,45 (kırk iki lira kırk beş
kuruş)
|
1.273,50
|
Bu durumda
bir işçiye ödenecek net asgari ücret tutarı aşağıdaki gibi olmaktadır[1].
|
01.07.2015 - 31.12.2015 Dönemi
|
||
|
Ücret/ kesinti/indirim
|
Oranı
|
Tutar
|
|
I-
Asgari
Ücretin Netinin Hesabı (Tl/Ay)
|
||
|
Asgari ücret
|
|
1.273,50
|
|
SGK primi
|
%
14
|
178,29
|
|
İşsizlik sig.fonu
|
%
1
|
12,74
|
|
Gelir vergisi
|
%15
|
72,26
|
|
Asgari geçim indirimi
|
|
90,11
|
|
Damga vergisi
|
%
07,59
|
9,67
|
|
Kesintiler toplamı
|
|
272,96
|
|
Net asgari ücret
|
|
1.000,54
|
|
II-
İşverene
Maliyeti (Tl/Ay)
|
||
|
Asgari ücret
|
|
1.273,50
|
|
SGK primi ( işveren payı )
|
%
15.5
|
197,39
|
|
İşveren işsizlik sigorta fonu
|
%
2
|
25
, 47
|
|
İşverene toplam maliyet
|
|
1.496,36
|
Dönem içerisinde herhangi bir değişiklik olmaması durumunda sigorta
primlerine ilişkin olarak daha önceki dönem bölümünde yapılan açıklamalar, bu
dönem için de geçerlidir.
B-Öğrenci ve
Çıraklara Ödenecek Asgari Ücret
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun (Değişik : 13/2/2011-6111/64 md) 25’inci
maddesine göre işletmelerde meslek eğitimi gören ÖRGÜN EĞİTİM ÖĞRENCİLERİNE, asgari ücretin net tutarının
yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30’undan, yirmiden az
personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15’inden, ADAY ÇIRAK VE ÇIRAĞA yaşına uygun asgari ücretin yüzde 30’undan
aşağı ücret ödenememektedir.
Aynı
maddenin 4’üncü fıkrasına göre de “Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek
eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal
Sigortalar Kanununun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık
sigortaları hükümleri uygulanır. Sigorta primleri 1475 sayılı İş Kanununun 33
üncü maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50'si üzerinden Bakanlık ve mesleki
ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin
bütçesine konulan ödenekle karşılanır.”
Buna göre 2015 yılında dönemler itibariyle öğrenci ve çıraklara ödenmesi
gereken asgari ücret tutarları aşağıdaki gibidir:
1-01.01.2015-30.06.2015
Tarihleri Arasında Uygulanacak Asgari Ücret (%30)
|
|
01.01.2015
-30.06.2015
|
|
|
Brüt Günlük
|
Brüt Aylık
|
|
|
(TL)
|
(TL)
|
|
|
16 yaşından büyükler için
|
12,15
|
364,5
|
|
16 yaşını doldurmamışlar için
|
12,15
|
364,5
|
Bu
dönemde sigorta primine esas tutar (%50) ise aşağıdaki gibidir.
|
|
01.01.2015
-30.06.2015
|
|
|
Brüt Günlük
|
Brüt Aylık
|
|
|
(TL)
|
(TL)
|
|
|
16 yaşından büyükler için
|
20,25
|
607,5
|
|
16 yaşını doldurmamışlar için
|
20,25
|
607,5
|
2-01.07.2015
- 31.12.2015 Tarihleri Arasında Uygulanacak Asgari Ücret (% 30)
|
|
01.01.2015
-30.06.2015
|
|
|
Brüt Günlük
(TL)
|
Brüt Aylık
|
|
|
(TL)
|
||
|
16
yaşından büyükler için
|
12,735
|
382,05
|
|
16
yaşını doldurmamışlar için
|
12,735
|
382,05
|
Bu dönemde sigorta
primine esas tutar (%50) ise aşağıdaki gibidir.
|
|
01.07.2015-31.12.2015
|
|
|
Brüt Günlük
(TL)
|
Brüt Aylık
|
|
|
(TL)
|
||
|
16
yaşından büyükler için
|
21,23
|
636,75
|
|
16
yaşını doldurmamışlar için
|
21,23
|
636,75
|
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25’inci
maddesi uyarınca “Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü
vergiden müstesnadır. “ Ayrıca Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/12’nci maddesi
uyarınca da 3308 sayılı Kanuna tabi olan çırakların asgari ücreti aşmayan
ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir[2].
C-Sosyal Güvenliğe İlişkin Taban ve Tavan Ücretler
01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82 nci maddesinde[3],
bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan
günlük kazancın alt sınırı, asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük
kazanç alt sınırının 6,5 katı olarak belirlenmiştir.
Ancak, 5510 sayılı Yasanın 4/c maddesinde belirtilen kamu görevlileri
için herhangi bir tavan bulunmamaktadır.
Bu durumda, 2015 yılında dönemler itibariyle sosyal güvenlik primine
esas taban ve tavan ücreti aşağıdaki gibi olmaktadır.
|
Sınırlar
|
01.01.2015
-30.06.2015[4]
|
||
|
Günlük
|
Aylık
(TL)
|
||
|
(TL)
|
(30
Gün Dikkate Alınmıştır)
|
||
|
Taban Ücret (alt
sınır)
|
40,5
|
1.215,00
|
|
|
Tavan Ücret (üst
sınır)
|
263,25
|
7.897,50
|
|
|
Sınırlar
|
01.07.2015
-31.12.2015 [5]
|
||
|
Günlük
|
Aylık
(TL)
|
||
|
(TL)
|
(30
Gün Dikkate Alınmıştır)
|
||
|
Taban Ücret (alt
sınır)
|
42,45
|
1.273,50
|
|
|
Tavan Ücret (üst
sınır)
|
275,925
|
8.277,75
|
|
3- Öğrenci ve Çıraklar İçin (% 30)
|
Öğrenci
ve Çıraklar İçin (%30)
|
|||
|
Sınırlar
|
01.01.2015
-30.06.2015
|
||
|
Günlük
|
Aylık (TL)
|
||
|
(TL)
|
(30 Gün Dikkate
Alınmıştır)
|
||
|
Taban Ücret (alt sınır)
|
12,15
|
364,50
|
|
|
Tavan Ücret (üst sınır)
|
78,975
|
2.369,25
|
|
|
Öğrenci
ve Çıraklar İçin (%30)
|
|||
|
Sınırlar
|
01.07.2015-31.12.2015
|
||
|
Günlük
|
Aylık (TL)
|
||
|
(TL)
|
(30 Gün Dikkate
Alınmıştır)
|
||
|
Taban Ücret (alt sınır)
|
12,735
|
382,05
|
|
|
Tavan Ücret (üst sınır)
|
82,7775
|
2.483,33
|
|
3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanununun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası
uyarınca, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere aday çırak, çırak ve işletmelerde
meslek eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal
Sigortalar Kanununun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık
sigortaları hükümleri uygulanır. Sigorta primleri 1475 sayılı İş Kanununun 33
üncü maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50'si üzerinden
Bakanlık ve mesleki ve teknik eğitim yapan
yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine
konulan ödenekle karşılanır.
Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur.
Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret
dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime
tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki
ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas
kazançlarına ilâve edilir. Toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri
işverenlerince veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara
istinaden, sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin hizmet akdinin mevcut
olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi durumunda, 82 nci madde hükmü
de nazara alınmak suretiyle prime esas kazancın tabi olduğu en son ayın
kazancına dahil edilir. Bu durumlarda sigorta primlerinin, yukarıda belirtilen
mercilerin kararlarının kesinleşme tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi
halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz ve 102 nci madde hükümleri
uygulanmaz. (5510 sayılı Kanun md.80-1/d).
Sigortalının aynı ay içinde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde, o
aydaki toplam prim ödeme gün sayısı 30 günü geçemeyecektir.
Diğer
taraftan, saatlik, günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete
dayanmış olmayıp da komisyon ücreti ve kara katılma gibi belirsiz zaman ve
tutar üzerinden ücret alan sigortalıların prim ve ödeneklerinin hesabında esas
tutulacak günlük kazançları, belirlenen alt sınır olmaktadır. Ancak, bir
işverene tabi olarak çalışan sigortalının belirli ücretinin dışında ayrıca
(komisyon ücreti ve kara katılma gibi belirsiz zaman ve tutar üzerinden ücret
alması halinde, prime esas günlük kazancı bunların toplamından oluşacaktır.
Öte yandan 5510 sayılı Yasada;
i-
5510 sayılı Yasanın 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı olanlar için işverenleri,
ii-
Hizmet akdi kapsamında çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları
ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde
çalıştırılan hükümlü ve tutulular için Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş
Yurtları Kurumları,
iii-
5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve
işletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslek liselerinde zorunlu staja tâbi
tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim
gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tâbi tutulan
öğrenciler için öğrenim gördükleri Yüksek Öğretim Kurumu,
prim ödeme yükümlüsü olarak
sayılmışlardır.
Ay
içerisinde 30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel
sağlık sigortası primleri, eksik çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle
hesaplanacaktır.
İşveren ve
sigortalı arasında çağrı üzerine çalışmaya dayalı yazılı iş sözleşmesinde
taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise,
sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı haftalık çalışma süresi en az
yirmi saat kararlaştırılmış sayılarak, işveren ve sigortalı arasında kısmi
süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde
günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının
ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin
4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre
hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunacaktır. Bu
şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilecektir.
D-Sigorta
Primlerine Tabi Olmayan Ödemeler:
5510 sayılı Yasanın 80 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b)
alt bendi uyarınca
i-
Ayni yardımlar,
ii-
Ölüm,
iii- Doğum ve evlenme yardımları,
iv-
Görev yollukları,
v-
Seyyar görev tazminatı,
vi-
Kıdem tazminatı,
vii- İş sonu tazminatı veya kıdem
tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme,
viii- Keşif ücreti,
ix-
İhbar ve kasa tazminatları
x-
Sosyal güvenlik kurumun ca tutarları yıllar itibarıyla
belirlenecek;
a)
Yemek,
b)
Çocuk ve aile zamları,
xi-
İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına
ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu
geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları
tutarları,
prime esas
kazanca tabi tutulmayacaktır.
Yukarıda
belirtilen istisnalar dışında;
i-
Her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile
ii-
Ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler,
prime esas
kazanca tabi tutulacaktır. Ayrıca, diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması
gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar 5510 sayılı Yasanın uygulanmasında
dikkate alınmayacaktır.
E- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ
İsteğe bağlı sigorta primi, 5510 sayılı Yasanın 82 nci maddesine göre
belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı
tarafından beyan edilecek prime esas aylık kazancın % 32'sidir. Bunun % 20'si
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12'si genel sağlık sigortası
primidir. 5510 sayılı Yasanın 51 inci maddesinin üçüncü fıkrasında
belirtilenlerden, Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas kazancın
alt sınırı ile üst sınırı arasında olmak kaydıyla belirlenen günlük kazanç ve
gün sayısı üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık
sigortası primi alınmaktadır. Sigortalıların prime esas kazanç ile ilgili
olarak beyanda bulunmaları esastır.
İsteğe bağlı sigortalılıktaki prime esas kazançlar ile prim ödeme gün
sayıları kısa vadeli sigorta uygulamalarında dikkate alınmaz (5510 sayılı Kanun
md. 52).
Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından yapılan asgari ücret hesaplamaları
ilişikte verilmiştir.
Saygılarımızla...
|
31 Aralık 2014 ÇARŞAMBA
|
Resmî Gazete
|
Sayı
: 29222
|
TEBLİĞ
Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
ASGARİ
ÜCRET TESPİT KOMİSYONU KARARI
Karar Tarihi : 30/12/2014
Karar No : 2014/1
22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 39 uncu maddesi gereğince, iş sözleşmesi ile çalışan ve bu
Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin asgari ücretini tespit
etmekle görevli Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 3/12/2014 tarihinde başladığı çalışmalarını
30/12/2014 tarihine kadar sürdürmüş ve yaptığı dört toplantı sonucunda;
1) Milli seviyede tek asgari
ücret tespitine, oybirliğiyle,
2) İşçinin bir günlük normal
çalışma karşılığı asgari ücretinin; 1/1/2015-30/6/2015tarihleri arasında 40,05
(kırklira beşkuruş) Türk Lirası olarak, 1/7/2015-31/12/2015 tarihleri arasında
ise 42,45 (kırkikilira kırkbeşkuruş) Türk Lirası olarak tespitine, işçi
temsilcilerinin muhalefetine karşılık oy çokluğuyla,
3) İş bu Kararın, 4857 sayılı
Kanunun 39 uncu maddesine dayanılarak hazırlanan Asgari Ücret Yönetmeliği’nin
11 inci maddesi gereğince Resmî Gazete’de yayımlanmasına oy birliğiyle,
karar verilmiştir.
GEREKÇE
Asgari ücret, bilindiği gibi
ödenmesi zorunlu olan en az ücrettir.
Asgari ücretin belirlenmesini
düzenleyen Asgari Ücret Yönetmeliği uyarınca, asgari ücret, pazarlık ücreti
değildir.
Asgari ücretin belirlenmesi
sırasında, Komisyonumuz, bu çerçevede bir karar alınması için çalışmış,
işçilerin geçim şartları ve 2015 yılı enflasyon hedefi gibi faktörleri değerlendirmiştir.
İşte bu çerçevede hareket eden
Komisyonumuz; işçinin günlük asgari ücretini; 1/1/2015-30/6/2015 tarihleri
arasında 40,05 (kırklira beşkuruş) Türk Lirası olarak, 1/7/2015-31/12/2015
tarihleri arasında ise 42,45 (kırkikilira kırkbeşkuruş) Türk Lirası olarak
belirlemiştir.
Asgari Ücret Yönetmeliği’nin 11
inci maddesi gereğince, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nca belirlenen asgari
ücret, Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihi izleyen ayın ilk gününden itibaren
yürürlüğe girecektir.
İŞÇİ
TEMSİLCİLERİNİN
ASGARİ ÜCRET
KARŞI OY GEREKÇESİ
Asgari Ücret
Tespit Komisyonu’nda işçi kesimi adına görev yapan Türkiye İşçi Sendikaları
Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) temsilcileri, işveren-devlet kesimi temsilcilerinin oy
çokluğu görüşüyle belirlenen asgari ücrete aşağıdaki gerekçeyle katılmamış ve
muhalif kalmışlardır:
“Anayasanın
55 inci maddesinde ‘asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile
ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur’ düzenlemesi yer almaktadır.
Asgari Ücret
Yönetmeliğinde ise ‘işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve
işçinin, gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu
ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek
ücret’ olarak asgari ücret tanımlanmaktadır.
Asgari Ücret
Tespit Komisyonunun çalışmalara başladığı 03 Aralık 2014 günü itibariyle
geçerli olan brüt aylık asgari ücret 1.134 TL’dir. Bu tutardan sosyal güvenlik,
vergi, işsizlik sigortası gibi kesintiler yapıldıktan sonra ele geçen net aylık
ücret ise 891,03 TL olmaktadır. Bu tutar, asgari ücretli işçinin bile Aralık
2014 ayında bir üst vergi diliminden vergi ödemek durumunda kalması nedeniyle
daha da düşmektedir.
Asgari
ücret, çalışanların düşük ücretlere karşı korunmasına ve emek sömürüsünü
önlemeye yönelik önemli ve etkin bir sosyal politika aracıdır. İnsan temel hak
ve özgürlüklerinin tanımlandığı tüm uluslararası sözleşmelerde, herkesin
kendisi ve ailesi için “insan onuruna yaraşır” adil ve elverişli bir ücrete
hakkı olduğu kabul edilmektedir.
İşçi
temsilcileri, 2015 Yılı Programında öngörülen altışar aylık yüzde 3 oranındaki
asgari ücret artışının kabul edilemez nitelikte olduğunu vurgulamış, günlük
asgari ücreti 1-2 lira artırarak çalışanların geçim koşullarında düzelmenin
sağlanamayacağını belirtmiştir.
İşçi
temsilcileri asgari ücreti belirleme çalışmaları sırasında temel alınması
gereken ilkeleri aşağıdaki biçimiyle açıklamış ve talep etmiştir:
1. Anayasa’da yer
alan “geçim şartları” yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır.
2. Ücretlerde
adaleti sağlamak açısından, en düşük devlet memuru maaşı dikkate alınmalıdır.
3. İşçinin ailesi
ile birlikte günün ekonomik ve sosyal koşullarına göre insanca yaşamasını
mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir tutar belirlenmelidir.
4. İşçinin ve
ailesinin bilimsel olarak belirlenmiş harcama kalıbı esas alınmalı ve
hesaplamalarda Türkiye İstatistik Kurumu verileri kullanılmalıdır.
5. Perakende
fiyatlar kullanılarak hesaplanan net harcama tutarı, işçinin eline net geçecek
biçimde düzenlenmelidir.
6. Asgari ücret,
sanayi/tarım ve yaş, cinsiyet ayırımı yapılmadan yine ulusal düzeyde tek olarak
belirlenmelidir.
7. İşçilerin
arasında nitelik, kıdem, işin mahiyeti gibi ekonomik amaçlı değerlendirmelerin
tümünden bağımsız olarak ele alınmalı, ekonomik ölçülerin ötesinde sosyal bir
ücret olarak kabul edilmelidir.
8. İşçinin satın
alma gücünün ileriye dönük olarak korunabilmesi için gerekli bir iyileştirme
ayrıca ilave edilmelidir.
9. Asgari ücret
belirlenirken, gelir dağılımında adaleti sağlamaya yönelik olarak ayrıca
refahtan pay verilmelidir.
İşçi
temsilcileri, asgari ücret çalışmaları sırasında bu ilkeleri savunmuş ve asgari
ücretin bu çerçevede belirlenmesi ve kabul edilmesi için mücadele etmiştir.
Asgari
ücretin tespitinde Anayasa gereği göz önünde tutulması gereken ‘ülkenin
ekonomik durumu’ gerek Hükümet tarafından hazırlanan 2015 Yılı Programı ve
Bütçesi ile Orta Vadeli Mali Programda öngörülen hedefler, gerek komisyon
çalışmalarında sunulan raporlar, ekonomik göstergelerin olumlu olduğuna işaret
etmektedir. Bu olumlu gelişmelerin asgari ücrete yansıtılması talebinde
bulunulmuştur.
Asgari
ücretin belirlenmesindeki göz önünde bulundurulması öncelikli ilke olan
‘çalışanların geçim şartları’ ise devletin resmi kurumu Türkiye İstatistik
Kurumu (TÜİK) tarafından ortaya konulmuştur. Asgari Ücret Tespit Komisyonunun
verdiği görev doğrultusunda TÜİK geçim koşullarını hesaplamıştır. Devletin
resmi kurumunun 2014 Aralık ayında Komisyona sunduğu hesaplamaya göre, tek bir
işçinin aylık harcama tutarı net 1.425 TL’dir. Yapılan bu hesaplamada
‘çalışanın ailesi’ dikkate alınmamıştır. Konfederasyonumuzun 28 yıldan bu yana
her ay düzenli olarak yaptığı ‘Açlık ve Yoksulluk Sınırı’ araştırmasına göre
tek bir işçinin yaşama maliyeti aynı dönem itibariyle net 1.458 TL’dir. TÜRK-İŞ
ile TÜİK’in verileri uyumludur.
Asgari ücret
pazarlık ücreti değildir. Bilimsel, objektif yöntemler ve güvenilir verilerle
tespit edilen taban ücrettir.
İşçi kesimi,
öncelikle TÜİK tarafından belirlenen net
tutarın temel alınmasını, sonradan 2015 yılı için öngörülen enflasyon
hedefi ile refah payı ilavesi gerektiğini, sonuç itibariyle, bu yöntemle
belirlenecek asgari ücretin önemli adım ve başlangıç olacağını Komisyonda ifade
ve talep etmiştir.
Ancak işçi
kesiminin bu talebi bile Komisyonda görev yapan işveren-devlet kesimi
temsilcileri tarafından dikkate alınmamıştır. Asgari ücret pazarlık konusu
yapılmış ve düşük belirlenerek, oy çokluğuyla kabul ve ilan edilmiştir.
Bu yaklaşım gelir eşitsizliğini ve adaletsizliği daha da büyütmektedir.
Devlet sosyal koruma görevini iktisaden
zayıf olan işçiden yana kullanmamıştır. Kararlaştırılan asgari ücret, ülkede
uygulanmakta olan ekonomik ve sosyal politikaların bir yansıması ve önemli
göstergesidir.
Asgari Ücret
Tespit Komisyonu’nun işveren-devlet kesimi temsilcilerinin oy çoğunluğuyla
belirlenen asgari ücrete, gerek miktar ve gerek belirleme yöntemi açısından
yukarıda sıraladığımız gerekçelerle katılmıyoruz ve işçi kesimi olarak muhalif
kalıyoruz.”
[1] Bu
Tabloların hazırlanmasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel
Müdürlüğü verilerinden yararlanılmıştır.
[2]
Madde 23 – (Değişik: 24/12/1980 - 2361/17 md.)
Aşağıda
yazılı ücretler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.
…
12.
3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların asgari ücreti
aşmayan ücretleri.(1)
[3] Günlük kazanç
sınırları
MADDE
82- (Değişik birinci fıkra: 13/2/2011-6111/39 md.) Bu Kanun gereğince alınacak prim ve
verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgarî
ücretin otuzda biri, üst sınırı ise 16 yaşından büyük sigortalıların günlük
kazanç alt sınırının 6,5 katıdır.
Günlük
kazançları yukarıdaki fıkrada belirtilen alt sınırın altında olan sigortalılar
ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden,
günlük kazançları üst sınırdan fazla olan sigortalıların günlük kazançları da
üst sınır üzerinden hesaplanır.
İkinci
fıkraya göre sigortalının kazancı alt sınırın altında ise bu kazanç ile alt
sınır arasındaki farka ait sigorta primleri ile ücretsiz çalışan sigortalılara
ait sigorta primlerinin tümünü işveren öder.
Sigortalıların
bu Kanunun 53 üncü maddesine göre belirlenen aynı sigortalılık haline tâbi
olacak şekilde birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler
toplamı, bu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı
üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi
üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya
defaten geri ödenir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme
zammı ile faiz ödenmez.
[4]
15.12.2013-14.01.2014 dönemi için sigorta primine esas tutar,
15.12.2013-30.12.2013 döneminde 16 gün için günlük 34.05 TL,
1.1.2014-14.01.2014 döneminde 14 gün için 35.70 TL üzerinden hesaplanacaktır.
[5] 15.06.2014-14.07.2014 dönemi
için sigorta primine esas tutar, 15.12.2013 döneminde 16 gün için günlük 35.70
TL, 1.07.2014-14.07.2014 döneminde 14 gün için 37,8 TL üzerinden
hesaplanacaktır.
