Vedat İLKİ
SSK ŞARTLARINDAN
ENGELLİ SİGORTASI NEDİR?
ENGELLİ
Henüz çalışma hayatına başlamadan önce malul durumda olanlar (% 60 ve üzerinde engelli olanlar) veya çalışma hayatı içinde çeşitli sebepler ile % 40 ila % 60 oranında (% 60 hariç) engelli duruma gelenler ise “engelli” olarak nitelendirilmektedir.
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Kanunun mülga 53 üncü maddesine göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engelli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
VERGİ İNDİRİMİ
01 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olan engelliler vergi indirim belgesi alarak kolay emeklilik şartlarından yararlanabilirler. Bilindiği üzere 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun (193 sayılı Yasa, 1961) “sakatlık indirimi”ni düzenleyen 31. maddesi 2003 yılında 1 Ocak 2004 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiştir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesine göre, çalışma gücünün,
ü % 80’ini kaybetmiş bulunan birinci derece engelli,
ü % 60’ını kaybetmiş bulunan ikinci derece engelli,
ü % 40’ını kaybetmiş bulunan ise üçüncü derece engelli sayılmakta ve Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilmektedir.
06/08/2003 TARİHİNDE ENGELLİ İÇİN KADEMELİ EMEKLİLİK GELDİ
4958 sayılı Kanun ile engellilik vergi indirim belgesi olanların sakatlık derecelerine göre yaşlılık aylığından yararlanma koşullarını değiştirdiği gibi bu durumda olanların hemen etkilenmelerini önlemek amacıyla 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa geçici 87’inci madde eklenmiştir.
Geçici 87’inci maddeyle, sakatlık vergi indiriminden yararlananların, bu maddenin yürürlüğe girdiği 6 Ağustos 2003 tarihindeki sigortalılık süresine göre emeklilikte kademeli bir yaşhaddi getirmiştir. 6 Ağustos 2003 tarihinde 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi bulunanlar hakkında, sakatlık derecesi ne olursa olsun bu Kanunun yürürlüğe girdiği 6 Ağustos 2003 tarihinden önceki yürürlükte bulunan hükümler uygulanacaktır (506, geçici m.87).
06.08.2003 tarihinden önce sigortalı olup bu tarihte 12 yıldan daha az sigortalılık süresi bulunanlar ise 506 sayılı Kanunun geçici 87. maddesindeki kademeli geçiş sürecindeki şartları yerine getirmeleri halinde yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.
Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalıların emekliliğe hak kazanma şartları
| ||||||
06.08.2003 tarihindeki sigortalılık süresi/başlangıcı
|
I. Derece engelli (% 80 - % 100 arasında)
|
II. Derece engelli (% 60 - % 79 arasında)
|
III. Derece engelli (% 40 - % 59 arasında)
| |||
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
| |
12 yıldan Fazla 06.08.1991’den önce
|
15 yıl
|
3600
|
15 yıl
|
3600
|
15 yıl
|
3600
|
9 yıl – 12 yıl 07.08.1991- 06.08.1994
|
15 yıl
|
3600
|
15 yıl 8 ay
|
3680
|
16 yıl
|
3760
|
6 yıl – 9 yıl 07.08.1994 - 06.08.1997
|
15 yıl
|
3600
|
16 yıl 4 ay
|
3760
|
17 yıl
|
3920
|
3 yıl – 6 yıl 07.08.1997 - 06.08.2000
|
15 yıl
|
3600
|
17 yıl
|
3840
|
18 yıl
|
4080
|
0 yıl – 3 yıl 07.08.2000 - 06.08.2003
|
15 yıl
|
3600
|
17 yıl 8 ay
|
3920
|
19 yıl
|
4240
|
06.08.2003 -30/09/2008
|
15 yıl
|
3600
|
18 yıl
|
4000
|
20 yıl
|
4400
|
2008/EKİM AYI BAŞINDAN SONRA SİGORTALI OLAN ENGELLİ
5510 sayılı Kanuna tabi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün % 60'ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı, bu hastalık veya engelli sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır
5510/28-DÖRDÜNCÜ-GEÇİCİ 6/YEDİ-C FIKRASINA GÖRE İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞI
TARİH İTİBARİYLE MALÜL SAYILANLAR
(4 a sigortalıları için)
İLGİLİ
KANUN |
MADDE
|
SİGORTALILIK SÜRESİNİN
BAŞLANGICI |
SİGORTALILIK
SÜRESİ |
GÜN
SAYISI |
5510
|
GM.6/Yedi-c
|
2008/Ekim(hariç) öncesi
|
15
|
3600
|
GM.10/Bir
|
2008/Ekim (dahil) - 31.12.2008
|
15
|
3700
| |
01.01.2009 - 31.12.2009
|
15
|
3800
| ||
01.01.2010 - 31.12.2010
|
15
|
3900
| ||
28/Dört
|
01.01.2011'dan sonra
|
15
|
3960
|
Çalışma Gücündeki Kayıp Oranı %60 (hariç)’dan Az Olanlar
5510 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, çalışma gücünün en az % 60’ını kaybettiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılarak, maluliyet sigortasında aylık bağlanması için aranan diğer sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşulunu yerine getirdikleri takdirde taraflarına maluliyet aylığı bağlanır.
Çalışma gücü kayıp oranlarının % 60’ın altında olması nedeniyle malul sayılmayan sigortalılar için 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin beşinci fıkrasında bunlara yine belirli bir sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşullarını yerine getirmeleri halinde yaşlılık sigortasından aylık bağlanması öngörülmüştür.
Buna göre; Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
5510/28-BEŞİNCİ-GEÇİCİ M.6/ YEDİ-/D ve E FIKRALARINA GÖRE ÇALIŞMA
GÜCÜ KAYBI ORANI %60’IN ALTINDA OLANLAR
(4 a sigortalıları için)
SİGORTALILIK SÜRESİNİN
BAŞLANGICI |
ÇALIŞMA GÜCÜNDEN KAYIP ORANI
| |||
%50- %59
|
%40- %49
| |||
Sigortalılık
Süresi |
Gün
Sayısı |
Sigortalılık
Süresi |
Gün
Sayısı | |
.10.2008 - 31.12.2008
|
16
|
3700
|
18
|
4100
|
01.01.2009 - 31.12.2009
|
16
|
3800
|
18
|
4200
|
01.01.2010 - 31.12.2010
|
16
|
3900
|
18
|
4300
|
01.01.2011 - 31.12.2011
|
16
|
4000
|
18
|
4400
|
01.01.2012 - 31.12.2012
|
16
|
4100
|
18
|
4500
|
01.01.2013 - 31.12.2013
|
16
|
4200
|
18
|
4600
|
01.01.2014 - 31.12.2014
|
16
|
4300
|
18
|
4680
|
01.01.2015'den sonra
|
16
|
4320
|
18
|
4680
|
ENGELLİ BAĞ-KUR’lu ERKEN EMEKLİ OLACAK
5510 sayılı Kanuna tabi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce;
ü Çalışma gücünün % 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz.
ü Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 5510 sayılı Kanunun 25. maddesinin ikinci fıkrasına göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara,
ü Yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
BAĞ-KUR İÇİN UYGULAMA TARİHİ
ü 4/1-(b) sigortalıları yönünden ilk defa getirilen bu düzenleme, 2008/Ekim ayı başından sonra tahsis talebinde bulunan sigortalılar için hemen uygulanacaktır.
ü 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin dördüncü fıkrasına göre, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25. maddenin ikinci fıkrasına göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalıların çalışma gücü kayıp oranları her halükarda % 60 ve üzerinde olduğundan bunlar için Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesindeki Sağlık Kurulundan yeni bir derecelendirme istenmeyecektir.
Çalışma gücündeki kayıp oranı % 60’dan az olanlar
Çalışma gücü kayıp oranlarının % 60’ın altında olması nedeniyle malul sayılmayan sigortalılardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce veya sonra çalışma gücü kayıp oranının % 60’ın altında olduğu tespit edilenlere, 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin beşinci fıkrasında yine belirli bir sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşullarını yerine getirmeleri halinde yaşlılık sigortasından aylık bağlanması öngörülmüştür.
Buna göre; SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesindeki Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanacaktır.
Bu fıkra gereğince Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesindeki Sağlık Kurulunca düzenlenen raporlarda oranın % 59 ve daha üzerinde belirlendiği durumlarda da aylığa hak kazanma şartları ve oranı Kanunun 28/5-(a) bendi hükümlerine göre belirlenecektir.
4/1-(b) sigortalıları için ise 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlara, koşulların yerine gelmesi halinde aylık bağlanacaktır.
ENGELLİ KAMU GÖREVLİSİ NASIL EMEKLİ OLUR
5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, engelli kadrosunda olanlar, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az % 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az % 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde 4/1-c sigortalılığı kapsamında sigortalı olanlara; en az 5400 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanır.
Ancak çalışmaya başladıktan sonra, SGK yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla, haklarında, Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.
5510 sayılı Kanuna tabi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün % 60'ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı, bu hastalık veya engelli sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır
Kanunun 28 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları dışındaki diğer fıkralarda yer alan Kamu görevlilerinden Kanunun yürürlük tarihinden sonra(Ekim 2008), ilk defa sigortalı olanların, SGK yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
YARIN:DOĞUM BORÇLANMASI VE AĞIR ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNENİN EMEKLİLİK KOŞULLARI-5
