Vedat İLKİ
Engelli haftasında bir çok sempozyum düzenlenmesine rağmen bu hataya kimse değinmiyor.
Bu hatalı uygulama ile birlikte bir çok engelli mağdur olmaya devam ediyor.
5510 SAYILI KANUNLA DÜZENLEME
İşe başlamadan önce malul olanlar
Kanuna tabi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün % 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz. Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce Kanunun 25. maddesinin ikinci fıkrasına göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, yaşları ne olursa olsun en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
Ancak, 4/1-(a) sigortalıları için Kanunun geçici 6. maddesinin yedinci fıkrasının (c) bendinde 3960 gün sayısı kademelendirilirken, 4/1-(b) sigortalıları yönünden ilk defa getirilen bu düzenleme, 2008/Ekim ayı başından sonra tahsis talebinde bulunan sigortalılar için hemen uygulanacaktır.
Diğer taraftan, Kanunun 28. maddesinin dördüncü fıkrasına göre, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25. maddenin ikinci fıkrasına göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalıların çalışma gücü kayıp oranları her halükarda % 60 ve üzerinde olduğundan bunlar için Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesindeki Sağlık Kurulundan yeni bir derecelendirme istenmeyecektir.
5510/28. madde dördüncü fıkra ve geçici 6. madde yedinci fıkra (c) bendine göre ilk defa çalışmaya başladığı tarih itibariyle malul sayılanlar
(4/1-(a) sigortalıları için)
| ||||
İlgili kanun
|
Madde
|
Sigortalılık süresinin başlangıcı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
5510
|
GM.10/Bir
|
2008/Ekim (hariç) öncesi
|
15
|
3600
|
GM.6/Yedi-(c)
|
2008/Ekim (dahil) - 31.12.2008
|
15
|
3700
| |
01.01.2009 - 31.12.2009
|
15
|
3800
| ||
01.01.2010 - 31.12.2010
|
15
|
3900
| ||
28/Dört
|
01.01.2011'den sonra
|
15
|
3960
| |
Çalışma gücündeki kayıp oranı % 60’dan az olanlar
Çalışma gücü kayıp oranlarının % 60’ın altında olması nedeniyle malul sayılmayan sigortalılardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce veya sonra çalışma gücü kayıp oranının % 60’ın altında olduğu tespit edilenlere, Kanunun 28. maddesinin beşinci fıkrasında yine belirli bir sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşullarını yerine getirmeleri halinde yaşlılık sigortasından aylık bağlanması öngörülmüştür.
Buna göre; Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesindeki Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanacaktır.
Bu fıkra gereğince Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesindeki Sağlık Kurulunca düzenlenen raporlarda oranın % 59 ve daha üzerinde belirlendiği durumlarda da aylığa hak kazanma şartları ve oranı Kanunun 28/5-(a) bendi hükümlerine göre belirlenecektir.
5510/28. madde beşinci fıkra ve geçici altıncı madde yedinci fıkra (d) ve (e) bentlerine göre çalışma gücü kaybı oranı % 60’ın altında olanlar
(4/1-(a) sigortalıları için)
| ||||
Sigortalılık süresinin başlangıcı
|
Çalışma gücü kayıp oranı
| |||
% 50- % 59
|
% 40- % 49
| |||
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
| |
--.10.2008 - 31.12.2008
|
16
|
3700
|
18
|
4100
|
01.01.2009 - 31.12.2009
|
16
|
3800
|
18
|
4200
|
01.01.2010 - 31.12.2010
|
16
|
3900
|
18
|
4300
|
01.01.2011 - 31.12.2011
|
16
|
4000
|
18
|
4400
|
01.01.2012 - 31.12.2012
|
16
|
4100
|
18
|
4500
|
01.01.2013 - 31.12.2013
|
16
|
4200
|
18
|
4600
|
01.01.2014 - 31.12.2014
|
16
|
4300
|
18
|
4680
|
01.01.2015'den sonra
|
16
|
4320
|
18
|
4680
|
4/1-(a) sigortalıları için ilk defa 2008/Ekim ayı başında sigortalı olanlardan Kanunun geçici 6. maddesinin yedinci fıkrasının (d) bendinde 4320 gün, (e) bendinde de 4680 gün için kademelendirme öngörülmüş olup, 4/1-(b) sigortalıları için ise Kanunun yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlara, koşulların yerine gelmesi halinde aylık bağlanacaktır.
Ancak, Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olup, sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlandığını gerek Kanunun yürürlük tarihinden önce gerekse Kanunun yürürlük tarihinden sonra tespit ettiren 4/1-(a) sigortalılarının sakatlık derecelerine göre aylığa hak kazanma koşulları 506 sayılı Kanunda olduğu şekliyle korunmuştur.
EKİM 2008 ÖNCESİ ENGELLİ SİGORTALI
Engelli nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar
5510 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin iki ve üçüncü fıkraları ile sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananların, 506 sayılı Kanunda öngörülen aylığa hak kazanma koşulları korunmuştur.
Kademeli geçiş ile sistem ağırlaştırıldı.
- 06.08.2003 tarihinden önce sigortalı olup bu tarihte en az 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi olanlara 15 yıl 3600 gün,
- 06.08.2003 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlardan sakatlık derecesi;
Birinci derecede sakatlığı (% 80 - % 100 arasında) olanlara en az 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 gün,
İkinci derecede sakatlığı (% 60 - % 79 arasında) olanlara en az 18 yıl sigortalılık süresi ve en az 4000 gün,
Üçüncü derecede sakatlığı (% 40 - % 59 arasında) olanlara en az 20 yıl sigortalılık süresi ve en az 4400 gün,
şartlarıyla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
06.08.2003 tarihinden önce sigortalı olup bu tarihte 12 yıldan daha az sigortalılık süresi bulunanlar ise 506 sayılı Kanunun geçici 87. maddesindeki kademeli geçiş sürecindeki şartları yerine getirmeleri halinde yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.
06.08.2003 tarihindeki sigortalılık süresi/başlangıcı
|
I. Derece sakat
|
II. Derece sakat
|
III. Derece sakat
| |||
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
| |
12 yıldan Fazla 06.08.1991’den önce
|
15 yıl
|
3600
|
15 yıl
|
3600
|
15 yıl
|
3600
|
9 yıl – 12 yıl 07.08.1991- 06.08.1994
|
15 yıl
|
3600
|
15 yıl 8 ay
|
3680
|
16 yıl
|
3760
|
6 yıl – 9 yıl 07.08.1994 - 06.08.1997
|
15 yıl
|
3600
|
16 yıl 4 ay
|
3760
|
17 yıl
|
3920
|
3 yıl – 6 yıl 07.08.1997 - 06.08.2000
|
15 yıl
|
3600
|
17 yıl
|
3840
|
18 yıl
|
4080
|
0 yıl – 3 yıl 07.08.2000 - 06.08.2003
|
15 yıl
|
3600
|
17 yıl 8 ay
|
3920
|
19 yıl
|
4240
|
06.08.2003 tarihinden sonra
|
15 yıl
|
3600
|
18 yıl
|
4000
|
20 yıl
|
4400
|
5510 sayılı Kanunun Geçici 10. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ve sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananların sevk ve kontrol muayene işlemleri mülga 506 sayılı Kanun uygulamasında olduğu şekilde yapılmaya devam edilecektir.
Oysa 06/08/2003 tarihinden önce en basit emekli şekli olan engelliler için maliyeden alınan engellilere esas sakatlık vergi indirimi şartı ile 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün yetiyordu.
Reform söylemi ile tıpkı sağlam kişiler ile aynı kefeye konularak onlarda kademelendirildi.
BU İKİLEM NE ZAMAN DÜZELECEK?
1/10/2008 öncesi sigorta girişi olan engelliler için 3 kademe de belirlenen emeklilik koşulu ,1/10/2008 sonrası için iki kademe olarak uygulanmıştır.
Fakat 1/10/2008 sonrası engelli için emeklilik koşulları 1/10/2008 öncesine göre daha avantajlı olurken eski engelliler için şartları ağırlaştırılmıştır.
Örneğin:
Ekim 2008 ilk defa sigortalı olan Engelli Aşağıdaki Tabloda Yer Verilmiştir;
5510/28. madde beşinci fıkra ve geçici altıncı madde yedinci fıkra (d) ve (e) bentlerine göre çalışma gücü kaybı oranı % 60’ın altında olanlar
(4/1-(a) sigortalıları için)
| ||||
Sigortalılık süresinin başlangıcı
|
Çalışma gücü kayıp oranı
| |||
% 50- % 59
|
% 40- % 49
| |||
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
| |
--.10.2008 - 31.12.2008
|
16
|
3700
|
18
|
4100
|
Eylül 2008'de Sigortalı Olan Engelli İçin Aşağıdaki Tabloda Yer Verilmiştir;
06.08.2003 tarihindeki sigortalılık süresi/başlangıcı
|
I. Derece sakat
|
II. Derece sakat
|
III. Derece sakat
| |||
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
|
Sigortalılık süresi
|
Gün sayısı
| |
06.08.2003 -30.09.2008 tarihine kadar
|
15 yıl
|
3600
|
18 yıl
|
4000
|
20 yıl
|
4400
|
Tabloları karşılaştırdığınızda;
Böylecene 1 gün önce işe giren 4 yıl geç emekli olur mantığı ile karşı karşıya kalıyor.
Tüm uyumsuzluklara karşı bu mantık hatasının düzeltilmesi ve engellilerin haklarının iadesi gerekmez mi?
