Dr. Bumin DOĞRUSÖZ
Dünya Gazetesi
18 Kasım 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığı İle Ödenmesine Dair Yönetmelik” ile ücret ödemelerinin bazı koşullarla bankalar aracılığıyla yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu yükümlülük, her şeyden önce Borçlar Kanunu’na, İş Kanunu’na, Deniz İş Kanunu’na ve Basın İş Kanunu’na göre işçi çalıştıranlar için öngörülmüştür. Yönetmeliğin yürürlük tarihi olan 1.1.2009 tarihinde ve/veya sonrasında İş Kanunu’na göre en az 10 işçi çalıştıran yahut en az 10 gazeteci çalıştıran işverenlerle, bu sayıdan az gazeteci çalıştırmakla birlikte gazeteci sayısı ile İş Kanununa göre çalıştırdıkları işçi sayısı toplamı 10 veya daha fazla olan işverenler, ile en az 10 gemi adamı çalıştıran işverenler, ücret ve benzeri ödemelerini bankalar aracılığı ile yapmakla yükümlü kılınmışlardır.
Ücret ve benzeri ödemeler, bir başka deyişle “her türlü istihkak” kavramının kapsamı konusunda Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesi bir fikir verebilir. Bu maddeye göre, “Ücretlerin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” İş Kanunu’na göre hizmet akdinin uzantısı olan ihbar ve kıdem tazminatlarının da bu kapsamda düşünülmesi gerekir. Avansların da bu zorunluluk kapsamında olduğu unutulmamalıdır.
Burada 10 kişinin hesabında, bordro ile vergilendirilen ancak anılan iş kanunlarına göre çalışmayan kişilerin, 10 kişinin hesabında dikkate alınmaması gerekir. Örneğin anonim şirketlerin yönetim kurulu üyelerinin huzur haklarının veya aylıklarının bordro ile vergilendirilmesi durumunda dahi, 10 kişinin hesabına dikkate alınmaması gerekir. Zira bu kişilerle şirket arasındaki ilişki, İş Kanunu’na veya Borçlar Kanunu’nun hizmet akdi hükümlerine değil, Borçlar Kanunu’nun vekâlet sözleşmesi hükümlerine dayanmaktadır.
Bu yönetmelik kapsamında banka aracılığıyla ücretlilerin hesabına ödeme yapılırken ödemenin niteliğinin belirtilmesi zorunludur. Ödeme yapması gereken işverenler, işveren vekilleri veya üçüncü kişiler, işyerlerinin bulunduğu mahalde banka şubesi bulunmaması ya da çalışanlara banka aracılığıyla ödeme yapılmasına imkân bulunmaması hâlinde ödemeler, T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü şubeleri aracılığıyla yapmaları gerekmektedir.
Bu getirilen yükümlülüğe uyulamaması halinde uygulanacak yaptırım konusunda yönetmelik, çalışanın tabi olduğu kanunun (İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu) yaptırımlarına atıf yapmıştır. Yönetmeliğin yaptırım konusundaki bu düzenlemesi hukuka aykırıdır. İş verene yüklenen yükümlülüğün ihlali dolayısıyla işverene kesilecek cezanın çalışana göre farklılaştırılması, hukuka aykırılığın yanı sıra adaletsizliğe de yol açmaktadır.
Ancak ödemenin banka veya PTT aracılığı ile yapılmasının mücbir sebep veya halin icabı gereği mümkün olmadığı hallerde, yaptırım uygulanmaması gerekir.
Daha sonra 5 Aralık 2012’de yayımlanan bir yönetmelik değişikliği ile...
Kaynak ve Yazının Devamı ► http://www.dunya.com/ucretlerin-bankadan-odenme-zorunlulugu-164345yy.htm
