Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Uygulaması
Murat Dayanç
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
mdayanc@bnddenetim.com
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MPHB) vergi
kanunlarına göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 5510
sayılı Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin
birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte
sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün
sayılarının bildirilmesine mahsus bir beyannamedir.
MPHB ile ilgili olarak GVK’nun 98/A, 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi ile
uygulamanın şekil ve içeriğine yön vermek üzere 1, 2 ve 3. numaralı Muhtasar ve
Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğ[1]’leri yayımlanmıştır. Yayımlanan bu
mevzuat bilgilerinden hareketle sözü edilen MPHB’nin ne şekilde uygulanacağı ve
hangi esaslar çerçevesinde işleme tabi tutulacağı bu yazının konusunu
oluşturmaktadır.
1-
MPHB UYGULAMASI
Genel Olarak
5510 sayılı Kanunun 4/a (Ek 9 uncu maddesi
kapsamındaki sigortalılar hariç) ve geçici 20 nci maddesi
kapsamında sigortalı sayılan kişileri bildirmekle yükümlü olanlar MPHB vermek zorundadır. Bu
uygulama Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir dışında 1.7.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Ayrıca;
1.
Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay
içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile
bunlardan kestikleri vergileri,
2.
5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet
bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler, sigortalıların cari aya ait
prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini,
3.
içeren MPHB’ni ertesi ayın 23 üncü günü saat 23.59'a kadar yetkili vergi
dairesine elektronik ortamda göndermek zorundadırlar
.
Ayın 15 i ile müteakip ayın 14 ü arasındaki
çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet
bilgilerinin bildiriminde esas alınacak ay, 15 inci günün
içinde bulunduğu aydır.
MPHB ile beyan edilen
vergi ve sigorta primleri ayrı ayrı tahakkuk ettirilir ve bunların ödemeleri
ilgili vergi kanunları ile 5510 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılır.
Üçer Aylık Muhtasar Beyannamelerinin Aylık Olarak
Verilmesi
Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir dışında 1.7.2018 tarihe
kadar muhtasar beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde
veren ve işçi çalıştıran mükellefler, çalıştırdıkları işçiler için
sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarını
içeren MPHB’ni aylık dönemler halinde beyan etmek zorundadırlar.
Ancak Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir
dışında 1.7.2018 den önce üçer aylık dönemler halinde
muhtasar beyanname verip yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar için beyanda bulunan mükellefler (zirai
ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç) bu üçer aylık dönemlere
ilişkin kar ve iratları üzerinden yaptıkları kesintiyi sırasıyla Nisan, Temmuz,
Ekim ve izleyen yılın Ocak aylarında verilecek MPHB’ne
dahil edebilirler.
Muhtasar beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde vermekle birlikte
yanında işçi çalıştırmayanmükellefler ise yaptıkları
ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri
vergileri MPHB ile önceden olduğu gibi üçer aylık dönemler halinde Ocak,
Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 23 üncü günü akşamına kadar vermeye devam edeceklerdir.
2-
MPHB’nin Verileceği Vergi Dairesi
Vergi kanunlarına göre
vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar için ödeme veya tahakkukun
yapıldığı,
Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar ile vergi
kesintisi yapmaya mecbur oldukları halde kesintiye tabi ödemesi bulunmayanlar
fakat sadece çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kesintilerini
beyan etme zorunluluğu olanlardan;
·
kazancı basit usulde vergilendirilenler için gelir vergisi yönünden
mükellefiyetinin,
·
gerçek kişiler için ikametgâhının
·
gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu
yer vergi dairesidir. Çalışanlar yönünden verilecek MPHB çalışanlara ödemenin
yapıldığı yer vergi dairesi neresi ise ona göre karar verilecektir.
Birden fazla vergi
dairesinde gelir (stopaj) vergisi mükellefiyeti bulunanlar için çalışanların
ücret ödemeleri üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin beyan edileceği
yer vergi dairesidir.
3-
MPHB’nin Elektronik Ortamda Gönderilmesi
Beyannamelerini
elektronik ortamda kendileri gönderme şartlarını taşıyan
mükellefler/işverenler,
Kurumlar vergisi
mükellefiyeti bulunmamakla birlikte vergi kesintisi yapma zorunluluğu
bulunanlar/işverenler,
Vergi kesintisi yapma
zorunluluğu olmamakla birlikte 5510 sayılı Kanun beyan etme zorunluluğu bulunan
işverenler, MPHB’ni elektronik ortamda kendileri gönderebileceklerdir.
MPHB’nin elektronik
ortamda gönderilebilmesi için yetkili vergi dairesine müracaat edilmesi ve
kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması gerekmektedir.
Amasya, Bartın, Çankırı
ve Kırşehir dışında 1.7.2018 den önce kendileri tarafından elektronik ortamda
beyanname göndermek üzere kullanıcı kodu, parola ve şifre alan mükellefler
mevcut kullanıcı kodu, parola ve şifrelerini kullanarak MPHB’ni
göndereceklerdir.
Kurumlar vergisi
mükellefiyeti bulunmamakla birlikte vergi kesintisi yapma zorunluluğu
işverenlerin, MPHB’ni aracılık yetkisi verilmiş gerçek veya tüzel kişiler
vasıtasıyla göndermek istemeleri halinde ilk beyanname gönderilmeden önce
gerekli kayıt işlemlerinin yapılması için yetkili vergi dairesine müracaat
etmeleri gerekmektedir.
4-
MPHB’ni Gönderme Yetkisi Verilen Gerçek ve Tüzel Kişiler
Meslek mensuplarının,
müşterilerine ait, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kayıtlarını tutan
meslek odalarının üyelerine ait, işletme hesabı esasına göre defter tutan
meslek odalarının ve birliklerinin üyelerine ait MPHB’ni elektronik ortamda
göndermeleri mümkündür.
5-
MPHB’nin Onaylanması ve Tahakkuk Fişlerinin Düzenlenmesi
Elektronik ortamda
gönderilen MPHB sistem tarafından ön kontrolü yapıldıktan sonra kabul
edilecektir.
MPHB’nde, hata tespit
edilmesi halinde bu hata kaynağı ile birlikte beyannameyi gönderene elektronik
ortamda bildirilecek ve beyannameyi gönderen tarafından söz konusu hatalar
düzeltildikten sonra beyanname tekrar gönderilecektir.
Elektronik ortamda
gönderilen MPHB’nin geçerliliği ve matematiksel hata içermediği sistem
tarafından saptandıktan sonra, beyannameyi gönderenin ekranından beyannameye
onay vermesi istenecektir. Onaylama işleminin gerçekleşmesiyle birlikte MPHB
vergi dairesine verilmiş sayılacaktır.
Sistem tarafından beyannamenin tahakkuk ettirilmesini engelleyen hata
tespit edilmesi ve hatanın kaynağı ile birlikte beyannameyi gönderene
elektronik ortamda bildirilmesine rağmen; beyannameyi gönderen, bildirilen
hataya ilişkin düzeltmeleri yapmaksızın hata tespit edilmeyen
tahakkuklara esas bilgileri onaylayarak beyannamesini gönderebilecektir. Bu durumda onaylanan
tahakkuka esas bilgiler için beyanname verilmiş sayılacak ve onaylanan
beyanname için tahakkuk fişi/fişleri düzenlenecektir. Bu çerçevede, tespit
edilen ancak düzeltme yapılmayan hatalara ilişkin bilgiler için aynı döneme ait
daha önce verilen ve onaylama işlemi tamamlanan MPHB’ni de kapsayacak şekilde
düzeltme beyannamesi verilmesi gerekmektedir.
MPHB’nin kanuni
süresinde verilen beyanname olarak kabulü için onaylama işleminin beyannamenin
verilmesi gereken son gün saat 23.59'a kadar tamamlanmış olması gerekmektedir.
MPHB’nin, meslek
mensuplarınca elektronik ortamda gönderilmesi ve onay işleminin yapılmasıyla
birlikte bu beyanname mükellef/işveren tarafından verilmiş sayılacaktır.
Onaylama işlemi tamamlanan beyannameye ait tahakkuk fişi/fişleri düzenlenerek
mükellefe/işverene veya meslek mensuplarına elektronik ortamda iletilecektir.
Bu ileti tahakkuk fişinin/fişlerinin mükellefe/işverene tebliği yerine
geçecektir.
MPHB ile beyan edilen vergi kesintileri ile sigortalıların prime esas
kazanç ve hizmet bilgileri için ayrı ayrı tahakkuk fişleri düzenlenecektir.
MPHB, mükellef/işveren
veya meslek mensupları tarafından onaylanarak vergi dairesine verildiği anda
Kuruma da verilmiş sayılır.
6-
MPHB’ne İlişkin Düzeltme Beyannamesi
MPHB’nin kanuni
beyanname verme süresi içerisinde elektronik ortamda verilmesi esastır. Kanuni
süresi içerisinde veya kanuni süresinden sonra verilen beyannamenin hatalı
ve/veya eksik olduğu hallerde, süresinde veya süresi geçtikten sonra bu hata
ve/veya eksiklikleri düzeltici mahiyette elektronik ortamda yeni bir beyanname
verilmesi mümkündür.
Daha önce verilmiş
bulunan MPHB veya beyannamelerindeki hata ve/veya eksikliklere ilişkin
verilecek düzeltme beyannamelerinin, söz konusu dönemlere münhasır olarak
verilen beyannamelerde yer alan bilgileri de kapsaması gerekmektedir.
Sosyal Sigorta İşlemleri
Yönetmeliğinde belirtilen haller için öngörülen tarihleri takip eden ayın 23
üncü günü saat 23.59'a kadar elektronik ortamda verilmesi halinde yasal süresi
içinde verilmiş kabul edilmektedir. Bu haller nedeniyle düzenlenecek
beyannamelerin elektronik ortamda verilebilmesi için Kurumca belirlenen
belgelerle birlikte işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il
müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine müracaat edilmesi zorunludur.
Ceza Uygulaması
MPHB’ne ilişkin fiillerin vergi kanunlarına göre vergi cezası kesilmesini
gerektirmesi halinde vergi dairelerince, bu fiillerin 5510 sayılı Kanuna göre
idari para cezası gerektirmesi halinde sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal
güvenlik merkezi tarafından ayrı ayrı ceza
kesilecektir.
Diğer Hususlar
Beyannamelerini
kendileri gönderecek mükellefler/işverenler ile meslek mensupları,
beyannameleri elektronik ortamda göndermek üzere kendilerine verilmiş bulunan
kullanıcı kodu, parola ve şifrelerini başka amaçla kullanamayacakları gibi bir
başkasının kullanımına da izin vermeyeceklerdir.
Prime esas kazanç ve
hizmet bilgileri, MPHB ile elektronik ortamda gönderilirken beyannameyi
gönderen tarafından beyannamenin ilgili alanlarında yer alan
"asıl/ek/iptal" seçeneklerinden işverenin durumuna uygun olanı her bir
işyeri için sigortalı bazında belirtilecektir.
Alt işverenler, asıl
işverenin Kurum işyeri sicil numarası ve kendilerine ait alt işveren kodunu
yazarak çalıştırdıkları sigortalılar için MPHB’ni vereceklerdir.
MPHB kağıt ortamında
verilemeyecektir.
7-
SONUÇ
Yazının yukarıda yer
alan açıklamalarından hareketle aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilecektir.
1.
Halen pilot uygulaması belli şehirlerde devam eden MPHB ile hem gelir hem
de kurumlar vergisi mükelleflerinin stopaj yoluyla kestikleri vergileri içeren
muhtasar beyanname ile 5510 sayılı Kanun uyarınca verilen hizmet ve prim
bayanları birleştirilerek tek beyan sistemi uygulamasına geçilmesi
sağlanacaktır.
2.
Bu uygulama özellikle ücret üzerinden kesilen vergilerin beyanı sırasında
ortaya çıkacak ve muhtasar beyanname ile uyumsuzlukları önleyecektir. Ancak çok
şubeli yapılarda ücretin şubede ödendiği durumlarda her bir ödeme yerindeki
vergi dairelerine MHPB verilmesi bu kişiler açısından zorluk çıkarabilecektir.
3.
Bu beyanname belli ölçülerde bürokratik ve kırtasiye işlemlerini aza
indirmek bakımından faydalı olabilecektir. Ancak birden fazla vergi dairelerine
(ücret ödemelerinin şubelerde yapılması halleri gibi) bu beyanın verilip ve
yine birden fazla tahakkuk fişi üretilmesi zaman ve dikkat kaybına sebep olacak
gibi görünmektedir.
4.
Tüm bu uygulamaların elektronik ortamda yapılması ve uygulamada standart
bir beyanın yürürlüğe konulması ilk dönemlerde ortaya çıkacak aksaklıkları
üzerinde taşımasına rağmen orta ve uzun dönemde yarar getireceği
düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
1.
Gelir Vergisi Kanunu, 5510 Sayılı Kanun.
2.
1, 2, 3 sıra numaralı MPHB Genel Tebliğleri.
2 sıra
numaralı MPHB Genel Tebliği 30.03.2017 tarihli Rasmi Gazete’de yayımlanmıştır.
3 sıra
numaralı MPHB Genel Tebliği 21.12.2017 tarihli Rasmi Gazete’de yayımlanmıştır.
