Meslek mensuplarının görevleri nedeni ile yapmış olduğu işlemler ve bunların cezai sorumluluğu
Av. Nazlı Gaye Alpaslan
Hürses
3568 sayılı yasaya
göre unvan almış YMM’ler ve SMMM’ler hakkında TCK ve meslek yasası olan
3568 sayılı yasadaki uygulanabilecek cezai yaptırımların kısa bir analizi
bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.
1) VUK’nun 360.maddesi hükmünün YMM’ler
yönünden analizi:
Bilindiği gibi, VUK
md. 360 hükmü cezada indirim müessesesini düzenlemektedir. VUK 359
hükmüne göre işlenen suçlarda bu suça iştirak edenler, suç
ortakları, iştirakçiler (suçların işlenmesi menfaatinin bulunmaması halinde)
TCK’daki suça iştirak hükümlerine göre verilen cezanın yarısı
indirilmektedir.
Aksi görüş
bulunmamakla birlikte VUK 359 maddesindeki suçlar aslında sahte
belge düzenleme hariç olmak üzere özgü suçlar olarak tanımlanmaktadır.
2) TCK’nu hükümleri açısından
YMM’lerde sorumluluk uygulaması Nedir?:
Bilindiği gibi,
YMM’ler ve SMMM’ler mesleğin ifası sırasında bir anlamda kamu
görevlisi sayılmaktadırlar. Özellikle, 3568 sayılı kanunun 11.
Maddesinde yer alan yemin metni hükümleri ve yine meslek
yasasının 47. Maddesinde metin SMMM’lerin de görev sırasında kamu
görevi yaptığı varsayılmıştır.
TCK’da yargı görevi
yapan, hakem, bilirkişi, noter, veya YMM olması halinde ceza
arttırılmaktadır. SMMM’ler yönünden ise, kullanılan
kaşe, mühür, şifre, parola gibi vasıtalar bu meslek
mensuplarının yarı kamu görevlisi olduğunu
gösterebilmektedir.
3) YMM’ler yönünden
işlenebilecek özgü suçlar TCK’da gösterilmiştir:
3568 sayılı yasaya
göre YMM’ler tarafından tasdik edilen belgeler, düzenlenen
raporların doğru olmaması, gerçeği yansıtmaması sebepleri ile daha
ağır bir cezayı icap ettiren bir suç yoksa, 6 aydan 1 yıla kadar hapis ve
adli para cezası verilecektir. (Bkz. 3568 sayılı kanun md.49)
Öte yandan, resmi bir
belgede sahtecilik yapılması halinde örneğin bir rapora sahte bir evrakın
eklenmesi veya tasdiki halinde daha ağır ceza TCK 204 md
hükmü gereği meslek mensuplarına 3 ila 8yıl arasında ceza
verilebilmektedir. Aynı yasanın 257. Maddesi hükmü
görevi kötüye kullanma halinde 6 ay ila 2 yıl arasında ceza söz
konusudur. Diğer taraftan, görevin yapılması sırasında
ihmal söz konusu ise ceza 3 aydan başlayıp 1 yıla kadar devam
etmektedir.
4) TCK’da YMM’ler açısından özgü suçlar
şöylece özetlenebilir:
Resmi belgede
sahtecilik (md.204/2)
Sırrın ifşası (md.239)
ticari sır müşteri sırrı
Zimmet ve irtikap
suçları YMM’lerde söz konusu değildir.
Rüşvet suçu
Görevi kötüye kullanma
suçu (md.257)
Suçu bildirmeme
suçları (md.279)
TCK 204/2 md hükmünde
resmi belgede sahtecilik konuları aşağıdaki şekilde ortaya
çıkabilir:
Görevi gereği ve görev
sırasında yetkili olduğu bir belgeyi sahte olarak tanzim edenler,
Gerçek
belgeyi aldatacak şekilde değiştirenler
Gerçeğe aykırı olarak
belge düzenleyenler tanzim edenler
Sahte belgeyi
kullananlar, YMM’ler 3 ila 8 yıla kadar TCK uyarınca hapis cezası ile
tecziye edilirler.
5) YMM’lerde resmi belgede
sahtecilik fiili ve tasdik raporunun gerçeğe aykırı düzenlenmesi
fiilleri:
3568 sayılı yasaya
göre kendisine rapor düzenlenme yetkisi verilen YMM’ler gerçeğe aykırı rapor
düzenlemeleri halinde resmi evrakta sahtecilik yapıldığı iddia
olunabilir. Örneğin, bir şirketin yüksek amortisman uygulaması,
enflasyon düzeltme işlemleri nedeniyle daha çok fon ayrılması,
resmi evrakta sahtecilik fiilini oluşturmaz. Diğer taraftan, sahte
belge ile KDV iadesi alınması işlemleri
