Disiplin cezası alan memurun
Savunma veya disiplin kurullarına yapacağı itirazda
Dikkat edilecek hususlar
Tahir YÜZBAŞIOĞLU
Gelir Uzmanı
1.Giriş
Memurlar hakkındaki disipline dair hükümler 657 sayılı Kanunun
124 ile 144. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Kamu hizmetlerinin gereği
gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin
Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere,
uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara
durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre 657 sayılı
Kanunun 125 inci maddesinde sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir.
Bu yazımızda 657 sayılı Kanunun
125 inci maddesinde sayılan disiplin cezalarından
birini alan memurun savunma veya disiplin kurullarına yapılacak itirazlarda dikkat
edilecek hususlar açıklanmaya çalışılmıştır.
2. 657 Sayılı Kanun Uyarınca Devlet Memurlarına Verilen Disiplin Cezaları
Disiplin cezalarında savunma hakkı genel olarak Devlet
Memurları Kanunu'nun 130. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Devlet memuru hakkında
savunma hakkı alınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın veya disiplin
kurulunun 7 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte
savunmasını yapmayan memur savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
Devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları şunlardır:
- Uyarma: Memura, görevinde ve davranışlarında daha
dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
- Kınama: Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu
olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
- Aylıktan kesme: Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8
arasında kesinti yapılmasıdır.
- Kademe ilerlemesinin durdurulması: Fiilin ağırlık
derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır.
- Devlet memurluğundan çıkarma: Bir daha Devlet memurluğuna
atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır.
3. İtirazlarda Usul Yönünden Dikkat
Edilecek Hususlar
657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre Uyarma, kınama ve aylıktan kesme
cezaları disiplin amirleri tarafından; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası,
memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya
yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından
verilir. Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine,
memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.
Yine aynı Kanunun 135 inci maddesine göre; Disiplin amirleri tarafından
verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe
ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.
İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür.
Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir. İtiraz mercileri, itiraz
dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde
kararlarını vermek zorundadır. İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirleri kararı
gözden geçirerek verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler. Disiplin
cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir.
|
DİSİPLİN CEZALARI
|
İTİRAZ SÜRESİ
|
İTİRAZ MERCİ
|
|
Uyarma Cezası
|
7 gün
|
Disiplin Kurulu
İdari Yargı
|
|
Kınama Cezası
|
7 gün
|
Disiplin Kurulu
İdari Yargı
|
|
Aylıktan Kesme Cezası
|
7 gün
|
Disiplin Kurulu
İdari Yargı
|
|
Kademe ilerlemesinin durdurulması
|
7 gün
|
Yüksek Disiplin Kurulu
İdari Yargı
|
|
Devlet memurluğundan çıkarma cezası
|
7 gün
|
İdari Yargı
|
4.İtiraz Edilecek Disiplin
Kurulları
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun değişik 134 üncü maddesine dayanılarak
hazırlanan Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmeliği’nin 3. Maddesine
göre Disiplin ve soruşturma işlerinde kanunlarla verilen görevleri yapmak üzere
kurum merkezinde bir Yüksek Disiplin Kurulu ile her ilde, bölge esasına göre çalışan
kuruluşlarda bölge merkezinde ve her kurum merkezinde ayrıca İl Milli Eğitim Müdürlüklerinde,
Başkan ve Üyeleri bu Yönetmelikte belli edilen yetkililer tarafından görevlendirilmek
suretiyle birer Disiplin Kurulu kurulur
İl Disiplin Kurulları: Defterdarlık, Valilik,
Bölge Disiplin Kurulları: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Akaryakıt İkmal ve
Nato Pol Tesisleri İşletme Başkanlığı,
Merkez Disiplin Kurulları: Adalet Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Sosyal
Güvenlik Kurumu, Türk Silahlı Kuvvetleri, örneklerini verebiliriz
5. Disiplin Soruşturması
Devlet memurlarının disiplin
suçuna konu fiil veya hâlinin öğrenilmesi üzerine, fiil veya hâlin işlenip işlenmediği
hususunun ortaya çıkarılabilmesi açısından; disiplin soruşturmasının başlatılması,
yürütülmesi, sonuçlandırılması ve bu disiplin soruşturmasına dayalı olarak disiplin
cezasının uygulanabilmesi için idare hukukunun kurallarının uygulanması gerekmektedir.
- Disiplin cezasına konu olayla ilgili olarak disiplin soruşturması yaptırılıp,
rapor düzenlenmiş mi? Usulüne uygun olarak disiplin soruşturması yaptırılıp rapor
düzenlenmeden verilen cezaların hiç birisi geçerli değildir.
- Disiplin soruşturmasını yapacak kişinin, hakkında soruşturma yapılan personelin
üstü unvanda veya unvanlar aynı ise kıdemce üstü olması gerekmektedir. Bu hususa
riayet edilmiş mi?
- Disiplin Soruşturma Raporu ekinde yer alan soruşturmacı görevlendirme
onayında, cezaya konu olayın-suçun araştırılması, soruşturulması ya da incelenmesi
için yetki verilmiş mi?
Disiplin soruşturması yapmak üzere
görevlendirilen soruşturmacılar, görevlendirme onayında yazılı olayı soruşturmakla
mükelleftirler. Eğer ki herhangi bir soruşturma sırasında soruşturmacı görevlendirme
onayında yazılı olmayan bir suçu tespit etmişse, bunu idareye bildirerek, bu konuda
alınacak yeni onaya münhasıran söz konusu suçla ilgili disiplin raporu düzenleyebilir.
Görevlendirme onayında yazılmayan hiçbir suç ya da olay için soruşturmacılar disiplin
soruşturması yapamazlar.
Kurumlarının çıkardıkları Disiplin Amirleri Yönetmeliğine göre disiplin
amirliği ya da üst disiplin amirliği yetkisine sahip amirler, emrinde çalışan personelle
ilgili disiplin soruşturmasını bizzat kendileri yapabilecekleri gibi usulüne uygun
şekilde görevlendirecekleri bir personele de yaptırabilirler, bu konuda bağlı olduğu
kurumdan soruşturmacı görevlendirilmesini de talep edebilirler.
Disiplin soruşturmasını disiplin amiri kendisi yaptı ise, bu soruşturma
sonucunda düzenlediği raporda ilgili personele “uyarma, kınama veya aylıktan kesme”
cezalarından birini veya birkaçını teklif etmişse, artık bu cezayı disiplin soruşturmasını
yapan disiplin amiri veremez. Bu hususa riayet edilmiş mi?
- Disiplin soruşturması sırasında, disiplin cezasına konu olaya ilişkin
ilgili kişilerin ifadelerine başvurulmuş mu?
- Raporda önerilen disiplin cezası ile ilgilinin işlediği fiil örtüşüyor
mu?
Bunlara mutlaka bakılması gerekmektedir.
6. Disiplin Cezalarında Zamanaşımı
Disiplin cezası verilmesinde zaman aşımı hususu 657 Sayılı Kanunun
127. maddesinde düzenlenmiştir.
Kanunun 127. maddesinde; ‘’Bu
Kanunun 125’ inci maddesinde sayılan fiil ve halleri işleyenler hakkında, bu fiil
ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten
itibaren;
a) Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması
cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına,
b) Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına,
başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten
itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme
yetkisi zamanaşımına uğrar.’’ denilmektedir.
Yine, Disiplin Kurulları ve Disiplin
Amirleri Hakkında Yönetmeliğin 19 uncu maddesi; ‘…Bu genel sorumluluğun dışında disiplin amirleri ayrıca;
a) Memurların uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması
ve memurluktan çıkarma cezalarından biriyle cezalandırılması gereken disipline aykırı
davranışlarını öğrendikleri tarihten itibaren kanunen belli süreler içinde disiplin
soruşturmasını başlatarak; gerekli cezayı uygulayarak, disiplin cezası verme yetkisinin
zaman aşımına uğramasını önlemek,… zorundadırlar…’ hükmünü havidir.
Yukarıda yer verilen mevzuat
uyarınca, soruşturmaya başlama süresinin, disiplin soruşturmasını başlatmaya yetkili
disiplin amirinin öğrenme tarihi olduğu açıktır.
6.1.Disiplin Soruşturmasında Zamanaşımı Süresi
657 sayılı Kanunun 127. maddesi metnine göre disipline konu fiilin işlendiğinin öğrenildiği
tarihten itibaren, a bendinde sayılan cezalar için, 1 ay içinde disiplin soruşturmacısının atanması gerekmektedir. Burada
en önemli konu disipline konu fiilin ne zaman öğrenildiğidir. Öğrenme tarihinden
itibaren, ilk dört ceza için, 1 aylık zamanaşımı süresi başlar.
Örneğin, Memurla ilgili şikayet idareye 13/4/2014 tarihinde bildirilmiş
ise idarece en geç 13/5/2014 tarihine kadar bir soruşturmacının atanarak, konunun
incelenmesi gerekmektedir. Eğer soruşturmacı 16/5/2014 tarihinde ya da daha sonraki
bir tarihte atanırsa, kanunda öngörüldüğü şekilde bir ay içinde disiplin soruşturmasına
başlanılmadığı için memura ceza verilemez.
6.2.Disiplin Cezası Verilmesinde Zamanaşımı Süresi
657 sayılı Kanunun 127. maddesinin
(a) ve (b) bendinde belirtilen husus, disiplin
soruşturmacısı atanmasına ilişkin zamanaşımı konusudur. Aynı maddenin son fıkrasında
ise, disiplin cezası verilmesindeki zamanaşımıdır. Buradaki zamanaşımı ise, fiilin
işlendiği tarihten itibaren 2 yıldır. Yukarıdaki örnekten gidecek olursak, memur
hakkındaki şikayet konu fiil 13/4/2014 tarihinde gerçekleşmiş ve en geç 13/4/2016
tarihine kadar disiplin cezası verilmez ise memura zamanaşımından dolayı disiplin
cezası verilemez.
7.Sonuç
Devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları 657 sayılı Devlet Memurları
Kanununun 125 inci maddesinde; Uyarma, Kınama, Aylıktan kesme, Kademe
ilerlemesinin durdurulması ve Devlet memurluğundan çıkarma olarak
açıklanmıştır.
Memurlara verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı 7 gün
içinde disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı aynı
şekilde 7 gün içinde yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir. Uyarma,
kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay
içinde disiplin soruşturmasına, Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde
disiplin kovuşturmasına, başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi
zamanaşımına uğrar.
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve
hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası
verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar
Kaynakça
- T.C. Anayasası
- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
-
Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmeliği
Kaynak ► alosgk.com
