İş Kazası Bildiriminde Cezaya Dikkat
Mehmet Uğur Yavuz
Sosyal Güvenlik Denetmeni
myavuz2@sgk.gov.tr
Sosyal
Güvenlik Denetmen Yardımcısı Sevengül Akıllı ile birlikte hazırladığımız
çalışmamızın faydalı olmasını diliyorum.
İşveren iş görme
edimini yüklenmiş çalışanlarının işle ilgili sağlık ve güvenliğini
sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve
bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması ile
sorumludur.[1]İşveren mevcut sorumluluklarını yerine
getirirken Kanunlar ve çeşitli mevzuatlar yönünden yükümlü olup aksaması
durumunda müeyyidelerle karşılaşmaktadır.
Bu yazımızda,
işverenin 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 5510 Sosyal Sigortalar
ve Genel Sağlık Sigortası çerçevesinde İş kazası olması durumunda kayıt ve
bildirim yükümlülükleri, bildirimlerinde tatil günlerinin hesaba katılıp
katılmayacağı ve yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi durumunda 2018 yılı
itibariyle uygulanacak idari para cezalarına değinilecektir.
İş
Kazası Denilince Ne Anlıyoruz?
Belirli bir zarar
ya da yaralanmaya neden olan, beklenmeyen, önceden planlamayan bir vaka
durumunda; sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, bir işverene bağlı olarak
çalışan sigortalının görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi
nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Sigortalıların, işverence
sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, Hizmet akdi
ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılmakta olan emziren kadın
sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda[2],sigortalı kendi adına ve hesabına
bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle[3] sigortalıyı hemen veya sonradan
bedenen ve ruhen engelli hale getiren olay [4]söz konusu olduğunda iş kazasından
bahsedebilmekteyiz.
İş kazası tanımımız 5510
Sayılı Kanun uygulamaları yönünden yeterli olmayacaktır. 5510 Sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun kapsamında meydana gelen kazanın iş
kazası sayılması için iş kazaları ve meslek hastalıkları sigorta koluna tabi
sigortalı olunması gerekmektedir. İş kazası, bahsedilen tüm özelliklerinin bir
arada mevcudiyetiyle mümkün olabilecek ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimleri
doğru ve zamanında yapılması gerekecektir.
İş
Kazası Sosyal Güvenlik Kurumuna Nasıl Bildirilecek?
Tablo:1
|
İŞ KAZASI BİLDİRİMİ
|
|
|
5510
Sayılı Kanunun 4. Maddesinin 1. Fıkrasının
|
|
|
a bendi kapsamındaki
sigortalının
|
b bendi kapsamındaki
sigortalının
|
|
İşveren,
en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde, işverenin kontrolü dışındaki
yerlerde iş kazası geçirmeleri halinde ise, iş kazası ile ilgili bilgi
almasına engel olacak durumlarda, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren
bildirim süresi 3 iş günüdür.
|
1
ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığın bildirim yapmaya engel olmadığı günden
sonra 3 işgünü içinde
|
|
İş
kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile
SGK ’ya bildirilmesi zorunludur.
|
|
İş kazaları
durumunda Kuruma bildirim süreleri yukarıdaki Tablo: 1 verilmiştir. Bildirimin
posta ile yapılması halinde iadeli taahhütlü ya da APS olarak yapılması
gerekir. Böyle olursa postaya verilen gün bildirim yapılan gün kabul
edilmektedir.[5] Bildirim sürelerinin zamanında
yapılması hem işçi hem işveren açısından önem arz etmektedir. Bu hususta
bildirim sürelerinin hafta sonuna rastlaması durumunda ne zaman sürenin
başlatılacağı ve zamanında yapılmayan bildirimlerin 2018 yılı için
yaptırımlarının ne olacağı merak uyandırmaktadır.
Bildirimin
son günü tatile rastlarsa nasıl bir yol izlenir?
İş kazasının
hafta tatili yahut resmi tatile denk gelmesi durumunda; Sosyal Güvenlik
Mevzuatımız bildirimleri iş günü esas aldığından Cumartesi, Pazar günleri ile
ulusal bayram ve genel tatil günleri hesaba katılmayacak, bu günlere rastlayan
günleri takip eden günden itibaren söz konusu 3 iş günü süresi işlemeye devam
edecektir.
İş
Kazalarının Süresinde Bildirilmemesinin 2018 yılı için Yaptırımı Nedir?
Tablo:2
|
Çalışan Sayısı
|
10 dan az çalışanı olan işyerleri
|
||
|
Tehlike Sınıfı
|
Az Tehlikeli
|
Tehlikeli
|
Çok Tehlikeli
|
|
(Aynı Miktarda)
|
( %25 artırarak)
|
(%50 artırarak)
|
|
|
Ceza Miktarı TL
|
₺
3.092,00
|
₺3.865,00
|
₺4.638,00
|
|
Çalışan Sayısı
|
10-49 çalışanı olan işyerleri
|
||
|
Tehlike Sınıfı
|
Az Tehlikeli
|
Tehlikeli
|
Çok Tehlikeli
|
|
(Aynı Miktarda)
|
( %50 artırarak)
|
(%100 artırarak)
|
|
|
Ceza Miktarı TL
|
₺3.092,00
|
₺4.638,00
|
₺6.184,00
|
|
Çalışan Sayısı
|
50 + çalışanı olan işyerleri
|
||
|
Tehlike Sınıfı
|
Az Tehlikeli
|
Tehlikeli
|
Çok Tehlikeli
|
|
( %50 artırarak)
|
( %100 artırarak)
|
(%200 artırarak)
|
|
|
Ceza Miktarı TL
|
₺4.638,00
|
₺6.184,00
|
₺9.276,00
|
Tablo 2 de de
görüldüğü üzere işverenler üzerlerine düşen işçi sağlığını koruma ve iş
güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine uygun hareket edip bildirimlerini
yapmadığı takdirde müeyyidelerle karşılaşmaktadır.
Sosyal
güvenlik ruhundan hareketle iş kazalarından kaynaklanan kayıpları Sosyal
Güvenliğin araçları ile telafi etmek Sosyal Güvenliğin amaçlarındandır. Amacı
sonuca ulaştırmak için bildirimlerin zamanında ve doğru yapılması
gerekmektedir.
5510 Sayılı
Kanun, Sosyal Sigorta İşletmeleri Yönetmeliği, 6331 Sayılı Kanun ve çeşitli
mevzuatlar yönünden iş kazası ile ilgili işveren sorumluluklarına
değinilmiştir. İşverenin mevzuat hükümlerine uygun hareket etmesi sağlanmalı ve
bunun takibinin de yapılaması gerekmektedir. Aksi takdirde işveren müeyyidelerle
karşılaşmaktadır ve işçinin sosyal güvenliğini tehlikeye sokmaktadır.
[4] 5510 sayılı Kanunun,
13 üncü maddesinde yer alan “ … iş kazası; … meydana gelen ve sigortalıyı hemen
veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.” şeklindeki ifadeler
içinde yer alan, “özüre uğratan” ibaresi, 3 Mayıs 2013 tarihli ve 28636 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan 25/04/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci
maddesiyle, “engelli hâle getiren” şeklinde değiştirilmiştir.
[5] İş kazasının bildirimi
ve bildirim süresi Kanunun 13 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile Ek 5 inci
maddesinin beşinci fıkrasında ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 35
inci maddesinde düzenlenmiştir.
