Serbest Meslek Kazancı ve Kayıt-Belge Düzeni
Akif AKARCA - Dr. Mehmet ŞAFAK
Gelir Vergisi Kanunu’muzun 2'nci maddesinde sayılan yedi gelir unsurundan ticari kazançlar, zirai kazançlar ve serbest meslek kazançlarının belirlenmesi, kanunlarla belirlenmiş istisnalar hariç, defter tutulması ve belge düzenini gerektirir. Serbest meslek faaliyetlerinin icra edilmesinden doğan serbest meslek kazançlarının belirlenmesi ile ilgili defter ve belgeler bazı farklılıklar gösterir. Bu gün yazımızda serbest meslek kazancı ile ilgili defter kayıt ve belgeler üzerinde duracağız.
Serbest meslek faaliyeti ve serbest meslek kazancı
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyetinin bir işverene tabi olarak yapılması halinde, elde edilen gelir ücret geliridir.
Serbest meslek erbabında defter tutma
►Serbest meslek kazanç defteri
Vergiden muaf olmayan serbest meslek erbabı bir kazanç defteri tasdik ettirmek ve tutmak durumundadır. Sürekli olarak serbest meslek faaliyetinde bulunan ve muaf olmayan bütün mükelleflerin kazanç defterini tutması gerekir.
Serbest meslek kazancının istisna edilmiş olması defter tutma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Zira defter tutmaktan istisna edilenler sadece vergiden muaf esnaftır. Dolayısıyla Gelir Vergisi Kanunu'nun 18'inci maddesi çerçevesinde elde edilen kazançlar için de, bu kazancın süreklilik arz eden bir faaliyetten elde edilmiş olması şartıyla, serbest meslek defterinin tutulması gerekir.
Esas itibariyle serbest meslek kazanç defteri işletme hesabı defterine benzemektedir. Sol tarafına giderler sağ tarafına gelirler yazılır.
Defterin gider tarafına ,yapılan giderlerin nevi ile yapıldığı tarih ve hasılat tarafına ise ücretin alındığı tarih ve miktarı ile kimden alındığı yazılır.(VUK Madde:210)
Serbest meslek kazancında elde etme tahsilata bağlanmış olduğu için bu deftere alacaklar ve borçlar kaydedilmez. Ayrıca gelecek hesap dönemlerine ilişkin olarak ödense bile, yapılan tüm ödemeler aynı deftere gider kaydedilir ve aktifleştirilmez.
Serbest meslek erbabı, işlerinde bir yıldan fazla kullandıkları ve amortismana tabi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymetleri ile amortismanlarını amortisman defterinde yada amortisman listeleri şeklinde tutulan amortisman kayıtlarında gösterirler.
Adi ortaklık olarak faaliyette bulunan serbest meslek erbabının ayrı ayrı defter tutmaları gerekmez. Bunlar adi ortaklık olarak ortak bir defter tasdik ettirip tutabilirler.
Hekimler diledikleri takdirde serbest meslek kazanç defterinde bulunması gereken bilgileri protokol defterinde göstermek şartıyla ayrı kazanç defteri tutmayabilirler.
Noterlerin, noterlik görevini ifa edenlerin ve borsa acentelerinin resmi defterleri ‘’kazanç defteri’’ yerine geçer.
Serbest meslek kazanç defterine muamelelerin günü gününe kaydedilmesi gereği göz önünde tutulmalıdır.
►Serbest meslek makbuzları
Serbest meslek faaliyetinde bulunan kişiler mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatları için iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlemek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir. Ancak, Gelir Vergisi Kanunu’nun 66'ncı maddesine göre vergiden muaf olan serbest meslek erbabı ile arızi olarak mesleki faaliyette bulunanların serbest meslek makbuzu düzenlemeleri gerekmez.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 18'inci maddesinde sayılan faaliyetlerle uğraşan ve eserlerini aynı kanunun 94'üncü maddesinde sayılan kişilere teslim edenlerin de makbuz düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır.
►Serbest meslek makbuzu düzenlenmesinde özellikleri
Serbest meslek makbuzları da faturalarda olduğu gibi seri ve sıra numaraları dahilinde teselsül ettirilir. Serbest meslek makbuzunda aşağıda yer verilen özellikler dikkat çekmektedir.
►Makbuz tahsilattan sonra düzenlenir
Ticari faaliyetlerde faturaların en geç malın teslimi veya hizmetin ifasından itibaren 7 gün içinde düzenlenmesi gerekir. Dolayısıyla fatura düzenleyecekler malın veya hizmetin bedelinin tahsilini bekleyemez. Ayrıca...
Kaynak ve Yazının Devamı ► http://www.dunya.com/serbest-meslek-kazanci-ve-kayit-belge-duzeni-160421yy.htm
