Dijital Muhasebe Okuryazarlığı
İsmail Tekbaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
tekbas333@hotmail.com
1.
GİRİŞ
Yirmi birinci yüzyılın sihirli kavramlarında birisi de
tartışmasız “Dijitalleşme”dir. Peki nedir bu
dijitalleşme? Öncelikle dijitalleşme ile teknoloji kavramları birbirinden farklıdır.
Kısaca dijitalleşme verilerin ve veri
kaynaklarının analog ortamdan dijital (sayısal) ortama çevrilmesi, dijital
forma aktarılması ve saklanmasıdır. Örnek verecek olur isek; muhasebe
mesleğinde daha önceleri beyannameler ve defterler kağıt ortamında tutulur iken
Maliye Bakanlığının e-beyanname, e-defter ve defter beyan projeleri ile
birlikte dijital ortamlarda tutulmaya başlanmıştır. Günümüzde dijital dönüşüm
ile birlikte muhasebe mesleğinde yepyeni kuralları olan farklı e-sistemler
ortaya çıkmıştır. Bu yazının amacı, muhasebe mesleğinde yoğun bir şekilde
kullanılan dijital sistemlerin muhasebe meslek mensupları tarafından doğru,
etkin ve verimli kullanılabilmesi için “Dijital Muhasebe
Okuryazarlığı” n ihtiyaç ve zorunlu olduğunu ortaya koymaktır.
2.
DİJİTAL MUHASEBE OKURYAZARLIĞININ KAVRAMSAL VAROLUŞ NEDENİ
Günümüzde teknolojik
gelişmeler ve dijitalleşme öyle bir noktaya ulaştı ki; toplumsal yaşam, bireyin
dünyası ve mesleklerin işleyişi gibi pek çok şeyi yeniden inşa etmekte ve
yıkıcı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Artık dijital sistemlere ve teknolojiye
uyum çağımızın zorunlulukları arasına girmiştir. Hiç kuşkusuz muhasebe meslek
mensupları sosyal hayatlarında yaşadığı bu değişimi aynı şiddetle meslek
hayatlarında da yaşamaktadır. Günümüzde maliye bakanlığının e-uygulamaları ile
birlikte bundan on yıl önce var olmayan (e-fatura, e-beyanname, e-defter, hazır
beyan ve defter beyan sistemi gibi) birçok dijital sistem bugünlerde muhasebe
mesleğinde aktif olarak kullanılmaktadır.
Muhasebe mesleğinden yaşanan bu dijital devrim ani ve hızlı olmuştur. Bunun
karşılığında muhasebe meslek mensupları bu dijital sistemleri etkin ve verimli
şekilde kullanacak eğitim ve yeterliliğe sahip değildir. Muhasebe meslek
mensupları bu dijital devrime uyum sağlamayabilmek adına kişisel olarak yoğun
bir emek ve çaba sarf etmektedir. Bunun yanı sıra hızla yaşanan bu değişim ve
dönüşüm, uygulama aşamasında muhasebe meslek mensuplarının stres, kaygı ve hata
yapma korkusu gibi modern mesleki hastalıklar yaşamasına neden olmaktadır.
Çözüm olarak ise, meslek örgütleri tarafından plansız, süreksiz, kısa ve geçici
olarak sadece teknik yönden dijital eğitimler verilmeye çalışılmakta.
Dijital devrimin teknik ve sosyal yönü olmak üzere iki yönü bulunmaktadır.
Bu nokta da muhasebe meslek mensuplarının dijital devrime başarılı bir şekilde
uyum sağlayabilmeleri için planlı, sürekli ve uzun süreli eğitimler
verilmelidir. Bu eğitimler sosyal ve teknik olmak üzere iki bölümden
oluşmalıdır. Bu yönde önerim dijital devrimin sadece teknik yönü değil sosyal
yönünü de kapsayacak olan “Dijital Muhasebe
Okuryazarlığı” eğitimleridir.
3.
DİJİTAL MUHASEBE OKURYAZARLIĞI TANIMI VE AMACI
Dijital muhasebe okuryazarlığını; “Muhasebe meslek
mensuplarının muhasebe bilgilerini dijital sistemlerde doğru, etkin ve verimli
kullanabilmeleri için teknolojik yetkinliğe ulaşmaları” şeklinde
tanımlayabiliriz. Başka bir ifade ile muhasebe meslek mensuplarının dijital
sistemleri akıllıca kullanılabilme ve doğru yönetebilme yetkinliğidir. Dijital
muhasebe okuryazarlığı ile birlikte muhasebe meslek mensuplarına muhasebe
mesleğinde kullanılan farklı dijital sistemlerinin doğru kullanılabilmesi,
doğru bilgiye ulaşma, yönetebilme ve öğrenme-öğretme süreçlerinde teknolojiyi
kullanabilme yetkinliğinin kazandırılması amaçlanmaktadır. Dijital muhasebe
okuryazarlığın temelinde muhasebe meslek mensuplarının dijital sistemleri
kullanma aşamasında sahip olması gereken yetenekleri tanımlama çabaları
mevcuttur. Günümüzde muhasebe endüstrisinde yaşanan dijital gelişmeler göz
önünde bulundurulduğunda, muhasebe meslek mensupları için dijital muhasebe
okuryazarlık yetkinliğinin üst düzeyde bir ihtiyaç olduğu görülmektedir.
Muhasebe mesleğinde
dijital sistemler o kadar gelişti ki, muhasebe bilgisi ile bu muhasebe
bilgisini dijital sistemlerde yetkin bir biçimde kullanmak, anlamak, okumak ve
yönetmek ayrı bir uzmanlık dalı olma konusunda ilerlemektedir. İşte bu nokta da
Dijital Muhasebe Okuryazarlığı, e-fatura, e-defter, e-beyanname ve defter beyan
ve hazır beyan gibi dijital muhasebe sistemlerinde yer alan verileri; okumak,
anlamak, kullanmak ve yönetme becerisi ve yetkinliğidir. Dijital muhasebe
okuryazarlığı eğitimi muhasebe meslek mensuplarına dijital sistemlerdeki
problemleri çözme, verileri kullanabilme, sorgulama, yönetebilme ve eleştirel
bir biçimde değerlendirme yetkinliği kazandırır. Dijital muhasebe okuryazarlık
eğitimi, muhasebe ve teknolojinin olumlu olarak gördüğümüz
potansiyelini geliştirirken, olumsuz yanlarını en aza indirmeyi
amaçlar.
4.
SONUÇ
Sonuç olarak, çağımızda
dijital sistemlerin hızla gelişimi muhasebe mesleği için “Dijital Muhasebe
Okuryazarlığı” nı zorunlu hale getirmiştir. Muhasebe mesleğinde yaşanan
e-dönüşüm neticesinde muhasebe meslek mensuplarının ileride yaşayabileceği
uyumsuzluk, hata yapma korkusu ve dijital sistemleri verimsiz kullanma gibi
muhtemel sıkıntıların önüne geçmek için bir an önce bu konuda eğitimlerine
başlanmalıdır. Bu paralel doğrultusunda dijital muhasebe okuryazarlığı
eğitimleri için TÜRMOB’un bütçe ayırıp uygun politikalar geliştirmesi
gerekmektedir. Aksi halde dijital devrim muhasebe mesleğine fayda ve fırsat
yerine risk ve tehlikeleri getirecektir.
Makalenin sözü: “Akıllı ve bilge olmak için
hiçbir zaman geç kalınmış değildir.” Immanuel Kan
